18-mavzu. Tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasi

17.3-sxema
Tashqi dunyo kapital xarajatlar schyoti

Aktivlardagi o’zgarishlar (foydalanilishi)		Majburiyatlardagi va xususiy kapitaldagi o’zgarishlar (resurslar)
1. Er va boshqa noishlab		1. Joriy to’lov balansi	-1
chiqarish aktivlari sof		2. Kapital transfertlari
xaridi		a) olinadigan (+)	4
2. Saldo:		b) to’lanadigan (-)	-1
a) sof kreditlash	2
b) sof qarz olish	-
Balans	2	Balans	2

Ushbu schyotning resurs tomonida norezident birliklarning kapital xarakterdagi majburiyatlarining va o’z kapitalining o’zgarishi qayd etiladi. Foydalanilishi tomonidan esa, ularning kuzatilayotgan davrda sotib olgan va sotib yuborgan ishlab chiqarilmagan aktivlarining ayirmasi miqdori yoziladi.
Majburiyatlardagi o’zgarishlar «Tashqi dunyo»ga berilgan kapital transfertlar ko’rsatkichi yordamida tavsiflanadi. Bu transfertlarga quyidagilar taalluqli:

• 
  boshqa mamlakatlarga kapital qo’yilmalar uchun berilgan subsidiyalar;
  
• 
  kapital va mulkka vaqti-vaqti bilan solinadigan soliqlar va poshlinalar;
  
• 
  xorijiy fuqarolarning merosiga solinadigan soliqlar;
  
• 
  boshqa kapital transfertlar (boshqa mamlakatlarga qaytarib olmaslik sharti bilan berilgan asosiy fondlar, meros va xayriyalar; yo’qotilgan yoki zarar ko’rgan asosiy fondlarni qoplash uchun boshqa mamlakatlarga tushgan tushumlar).
  

«Xususiy kapitaldagi o’zgarishlar» ko’rsatkichi kapital transfertlar (berilgan va olingan) va joriy tashqi balans bo’yicha operatsiyalar yakunini ifodalaydi. Uning miqdori joriy operatsiyalar tashqi balansi qoldig’i va «Tashqi dunyo»ning kapital transfertlariga asoslanib aniqlanadi. Olingan natija yordamida mazkur mamlakatning boshqa mamlakatlar bilan o’zaro munosabat qilishda qay darajadagi xususiy kapital resursiga ega ekanligiga baho beriladi.
Bu natija qoniqarli yoki qoniqarsiz bo’lishi mumkin. Qoniqarli natija mazkur mamlakatning chet el aloqalari evaziga o’zining aktivlarini jamg’arish imkoniyatiga ega ekanligini bildirsa, salbiy natija boshqa mamlakatlarning mazkur mamlakat oldidagi majburiyatlarni uzish uchun zarur bo’lgan resurslar miqdorini anglatadi.
Kapital schyotining chap qismida joriy tashqi balans to’g’risida ma’lumotlar keltiriladi. Bu ma’lumotlar birlamchi daromadlar va joriy transfertlar tashqi schyotidan olinadi.
Dunyoning boshqa mamlakatlari (yoki tashqi operatsiyalar) schyotlari tarkibida «Moliyaviy schyot» alohida o’ringa ega. U quyidagi qo’rinishga ega: