2 -amaliy mashG‘ulot mavzu: Yarim mahsulotlar va ip fizik-mexanik ko‘rsatkichlarini uzun kesmada tekshirish

2. Pishitilgan mahsulotlarning xillari va ularning tuzilishi

So‘nggi yillarda, pishitilgan iplarga, mato, buyum va mahsulotlarga bo‘lgan talab ortib bormoqda.
1.To‘quvchilik sanoatida ikki ipni qo‘shib pishitilgan iplar, poplin, markazit va sherstyanka deb nomlanuvchi, erkak va ayollarning ko‘ylaklari uchun ishlatiladigan matolarni to‘qiщda; diagonal, reps, triko, gabardin va boshqa kostyumbop; kiyim kechak buyumlarini to‘qish uchun; duxoba, chiyduxoba, velvet - kord, zamsha, velveton va boshqa paxmoq gazlamalarni to‘qishda; texnik matolardan - kirza, palatka, texnik sarja va boshqa matolar 3 yoki 4 ta ipdan tashkil topgan pishitilgan iplardan to‘qiladi; mebel, qoplama va pardali matolarni to‘qishda ham ishlatiladi.

2. 
   Trikotaj buyumlarini va paypoq to‘qishda asosan ikki ipni qo‘shib pishitilgan iplar ishlatiladi.
   
3. 
   To‘quvchilik va attorlik buyumlarini tayyorlashda-ikki, uchta, to‘rtta va oltita ipni qo‘shib pishitilgan iplar ishlatiladi.
   
4. 
   Tikuv iplarini, ip buyumlarni, turlarni, maxsus texnik matolarni to‘qishdaikkitadan, o‘ttizga qadar iplarni qo‘shib pishitilgan iplar ishlatiladi.
   
5. 
   Ipakdan to‘qilgan yengil ipak matolarini to‘qishda pishitilgan ipak keng qo‘llaniladi.
   
6. 
   Tasma, tizimcha, arqon va boshqa buyumlarni tayyorlashda bir necha paxta ipini qo‘shib shuningdek kanop va kimyoviy iplarni qo‘shib pishitilgan iplardan foydalaniladi.
   
7. 
   Brezentnitayyorlashdahampishitilganiplarkengqo‘llanadi.
   
8. 
   Jinsi kostyum, shimlarni, varyonka matolarini, o‘quvchilar papkalarini tayyorlash uchun ishlatiladigan pishitilgan iplar alohida maxsus guruhni tashkil etadi.
   
9. 
   O‘ta pishiq kord va Misr iplarini tayyorlashda ingichka tolali paxtadan yigirilgan iplarni o‘ttizga qadar ini qo‘shib pishitilgan iplar ham alohida guruhga bo‘linadi.
   
10. 
    Elektr kabelini o‘rash uchun ishlatiladigan pishitilgan pishiq iplar, filtr (havo va suqliklarni) filtrlash uchun ishlatiladigan matolarni to‘qish uchun pishitilgan iplar ham alohida guruhni tashkil etadi.
    

Pishitilgan iplar ma’lum buramga ega bo‘lgan ikki va undan ortiq yakka iplardan tashkil topganligi uchun struktura tuzilishi jihatidan o‘zaro taqqoslansa ular bir-biriga o‘xshamaydilar.
Faraz qilaylik, pishitilgan ip kesimi to‘liq, silindr shaklida. Bunday pishitilgan ipning pishitilish o‘qi ma’lum aniq holatga ega bo‘lib uni tashkil etgan silindrning geometrik o‘qiga mos holda joylashgan bo‘ladi.
Ikkita, uchta, to‘rtta va hokazo iplarni qo‘shib pishitilganda, uni tashkil etgan har bir ip qati, pishitilgan ip kesimi o‘qiga nisbatan bir xil teng masofada joylashadi. (2-rasm. a,b,v,g). Bir yo‘la oltita yakka ipni qo‘shib pishitilganda ipning strukturasi muhim silindr shaklida bo‘lmaydi, ip o‘rtasi bo‘osh bo‘ladi, (2-rasm. ye) yoki iplardan birortasi ip markazida joylashgan bo‘ladi (2-rasm. d).
a b v g d ye
2-rasm. Pishitilgan ip kundalang kesimida uni tashkil etuvchi yakka iplarning joylashishi
Markazda joylashgan ipning buramlar soni va tarangligi oz. Bunda tarangligi katta bo‘lgan iplar, o‘rtadagi tarangligi oz bo‘lgan ipni siqib chiqaradi, oqibatda ipning strukturasi o‘zgaradi, bu hol qaytarilaveradi va ip belgilangan sifat ko‘rsatgichlarga ega bo‘lolmaydi. Demak, amalda bir yo‘la beshtagacha yakka iplarni ko‘shib pishitish mumkin ekan, pishitilgan ipning strukturasi o‘zgaradi.
Olti va undan ko‘proq ipdan tashkil topgan pishitilgan iplarni qayta pishitish yo‘li bilan tayyorlash ma’qul. Bir marotaba pishitilgan ipni bir qayta pishitilgan - ikki va undan ortiq qayta pishitilgan iplarni esa ko‘p marotaba pishitilgan iplar deyiladi.
Masalan, mashina tikuv ipi oltita yakka ipdan pishitilishi lozim bo‘lganida avval uchta yakka ipni qo‘shib bir marotaba va shu pishitilgan ipni (3x2) ikkitasini qo‘shib qayta pishitib tayyorlash durust bo‘ladi. Bu usulda pishitilgan mashina tikuv ipi belgilangan sifat ko‘rsatkichlarga ega bo‘ladi.
Iplarni bir marotaba pishitilganda pishitilgan ipning buramlari yo‘nalishi, uni tashkil etgan yakka iplar buramlari yo‘nalishiga teskari bo‘lishi kerak, aks
Laboratoriya mashg‘ulotida bajariladigan ish yuzasidan hisobot tayyorlash rejasi

1. 
   Avvalo guruhdagi har bir magistr talabasi o‘z varianti bo‘yicha ma’lumotlarni to‘playdi, birinchidan yakka iplarni qayta o‘rashning vazifasini izohlaydi.
   
2. 
   Bir qayta pishitishdagi texnologik o‘timlar sxemasini tuzadi, tavsifini yozadi.
   
3. 
   Ikki qayta pishitishdagi texnologik o‘timlar sxemasini tuzadiva tasnifini yozadi.
   
4. 
   Pishitilgan ip tayyorlashda foydalaniladigan paxta tolasi haqida qisqacha ma’lumot yoziladi.