2 – ma'ruza mavzu: Tog` jinslarining g’ovakligi, yoriqligi va kovakliligi

---

---

 
 
 
 
 
 

Reja: 
1.
Tog` jinslarining g’ovaklilik xossalari 
2.
Yoriq kollektorlarning yoriqlik intensivligi, ochiqligi va 
g’ovakligi. 
3.
Tog’ jinslarining o’tkazuvchanligi
4.
Qatlamlardagi fazalar harakati. 
Tayanch so`zlar: 
g’ovaklik, statik foydali hajm, dinamik foydali hajm, Preobrajenskiy 
usuli, Mel'cher usuli, yoriqlilik intensivligi, ochilganlik, yoriqlilik zichligi, 
o’tkazuvchanlik, mutlaq, fazaviy, nisbiy o’tkazuvchanlik, Darsi. 

---


2.1. Tog` jinslarining g’ovaklilik xossalari 

Tog` jinslari ichidagi bo’shliqlar ularning 
g`ovakligini bildiradi. G`ovaklik esa o’z navbatida 
g`ovaklilik koeffitsienti bilan harakterlanadi. 

Tog` jinsi ichidagi hamma bo’shliqlar 
hajmining (V
bo’sh
) umumiy tog` jinsi hajmiga(V
u
) 
bo’lgan nisbati to’liq (yoki mutlaq) g`ovaklik 
koeffitsienti deyiladi. 
𝑚 =
𝑉
𝑏𝑜
′
𝑠ℎ
𝑉
𝑢𝑚

---

4 
G’ o v a k l I k 
Umumiy 
Foydali 
Ochiq 

---


Umumiy g’ovaklik
m
= V
g’ov.
/ V
um. 

Ochiq
m
ochiq
= V
ochiq.g’ov.
/ V
um. 

Foydali
m
foy.
= (V
och.g’ov
– V
qol.suv
) / V
um
= 
m
ochiq.
(1 – S
qol.suv.
)

---

m
> 
m
och.
> 
m
foy. 
Kam sementlashgan qumtosh 
m 
~ 
m
о 
Kuchli sementlangan qumtosh, karbonat,
loyli jins 
m 
> 
m
о 

---

Форма зерен – zarrachalarning shakli 
Заполнение (укладка) – to’ldirish (joylash) 
Гранулометрический состав – donadorlik 
tarkibi 
Цементирующие материалы - sementlangan material 

Горное давление - tog’ bosimi 

---

Sharchalarni rombsimon joylashtirish 
G’ovaklik = 27 % 

---

 Ikki o’lchamli sharchalarni joylashtirish 
G’ovaklik = 14% 

---

---

 

G`ovaklik koeffitsienti foizda yoki o’nli birlikda 
o’lchanadi. Tog` jinsidagi bo’shliqlar hosil bo’lish 
jarayoniga qarab ikki turli bo’ladi – birlamchi va 
ikkilamchi bo’shliqlar.

---


Birlamchi bo’shliqlarga zarrachalar; qatlamchalar 
orasidagi bo’shliqlar va uzoq geologik davrlarda 
yotqiziqlarning paydo bo’lish vaqtida hosil bo’lgan 
bo’shliqlar kiradi. 

Ikkilamchi bo’shliqlarga esa har xil tektonik harakatlar 
oqibatida yangidan paydo bo’lgan katta darzliklar, tog` 
jinslarining maydalanishidan, erishidan va h.k.lardan paydo 
bo’lgan bo’shliqlar kiradi.

---


Tog` jinslari bo’shliqlarining to’zilishi ularning 
donadorligiga, shakliga, katta - kichikligiga, kimyoviy 
tarkibiga bog`liq bo’ladi. Bundan tashqari, katta va 
kichik g`ovaklarning nisbatiga qarab, tog` jinslarining 
bo’shliqlari turli - tuman bo’ladi. Ko’pincha bu 
g`ovaklar va bo’shliqlar o’zaro birlashib, tog` 
jinslarining kanallarini tashkil qiladi.

---

