2-боб. Ер ишлари технологияси ва механизациялаш § 10. Грунтларнинг ќурилиш ћоссалари


Download 3.39 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/98
Sana18.11.2023
Hajmi3.39 Mb.
#1784689
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   98
Bog'liq
2.боб 10-26пр

13.1. Котлованинг ћажмини ћисоблаш. 
Кичик гидротехник иншоотлар учун котлованлар ќазишда ер 
ишларининг ћажмлари асосан ишларни тўѓри ташкил ќилиш ва сифатли 
ќилиб бажариш ћамда ресурс сметасини тузиш маќсадларида бир неча 
усулда ћисоблаб топилиши мумкин. Бу усуллар котлован кўндаланг 
кесимининг шаклига ќараб танланади. Агар котлованнинг плани ёки 
кўндаланг кесими мураккаб шаклда бўлса, уни содда шаклларга бўлиш керак. 
Унинг шакли, кўпинча трапеция (13.1.1- расм) асосли кесик пирамида
призматоид, обелиск кўринишида бўлиши мумкин, шунга асосан 
котлованнинг ћажми шу жисмларнинг ћажларини топиш формулаларидан 
фойдаланиб ћисоблаб чиќилади.


56 
13.1.1-расм. Кўндаланг кесими трапеция шаклидаги катлован плани. 
Ќуйида котлованнинг энг кўп учрайдиган шаклларидан ва котлован 
ќазишда бажариладиган ишлар ва грунтлар турларига боѓлиќ ишлар ћажмини 
ћисоблаб топиш ќуйидагича бажарилади. 
Масалан. Чуќурлиги h=3 м, ер ости суви сатхи h
сув
=0,8 м, ости бўйича 
эни b=5 м, ости бўйича узунлиги l=10 м ва ќиялиги 1:1,5 ёки m=1,5 м бўлган 
ќум грунтда ќозилган хандакнинг ћажми топилсин, ер ишлари ќўшимча 
ћажми V
ќўш
=0 га тенг.
Ечиш. 1. Дастлаб котлованнинг усти бўйича юзаси (F) ќуйидаги 
формула билан топилади: 
F=BxL=14x19=266 м
2
 . 
бу ерда В=mh+b+mh=1,5x3+5,0+1,5x3=14м - катлованнинг усти бўйича эни; 
L=mh+l+mh=1,5x3+10,0+1,5x3=19 м - катлованнинг усти бўйича узунлиги 
Котлованнинг ости бўйича юзаси (f) топилади:


57 
2
м
50
10
5
l
b
f





ва кесик пирамиданинг ћажмини топиш формуласидан хандак ћажми:

 

.
м
575
3
3
,
431
4
3
,
115
50
266
50
266
50
266
3
4
f
F
f
F
3
h
V
3
хан














эканлигини топамиз. 
2. Ер ости суви сатћидан пастдаги ва унинг таъсирида бўлган нам грунт 
ћажми ќуйидагича ћисобланади (нам грунтларга ер ости суви сатћидан  (h
сув

пастда ва шу сатћдан юќорида (h
м
-ќалинликда) ётувчи грунтлар киради) :




.
м
55
,
69
3
7
,
189
1
,
1
)
23
,
62
50
47
,
77
(
3
1
,
1
50
47
,
77
50
47
,
77
3
3
,
0
8
,
0
f
F
f
F
3
h
h
V
3
1
1
м
сув
нам
















F
1
-хандакнинг ер ости суви сатћидан h
м
 -масофа юќоридаги сатћдаги юзаси;
F
1
=(b+mh
нам
)(l+mh
нам
)=(5+1,5.1,1)(10+1,5.1,1)=6,65.11,65=77,47 м
2
 
h
нам
=h
сув
+h
м
 , нам грунтли ќатлам ќалинлиги, м. 
h
м
-ер ости суви сатћдан юќоридаги ва шу сатћ таъсирида бўлган грунт 
ќатлами ќалинлиги. Грунтлар турларига боѓлиќ равишда ќуйидагича 
олинади: 
-майда, ўрта ва йирик заррали ќумлар……………..0,3м
-ќумоќ ва чангсимон ќумлар…………………………0,5м 
-ќумлоќлар, гиллар ва лёсс……………………………1,0м 
3. Хандакдаги ќуруќ (табиий намликдаги) грунт ћажми ќуйидагича 
ћисобланади: 
V
курук
=V
хан
 -V
нам
 + V
ќўш
=575-77,47 +0 =497,53 м
3

4. Хандакда ќурилиш машиналари, ускуна ва материалларни жойлаштириш 
учун ћосил ќилинган масофаси, иншоотнинг ер ости ќисми баландлиги ер 
усти сатхи билан тенглашгандан кейин ќайтадан, шу ердан ќазиб олинган 
грунт билан кўмиб ташланади. Шунинг учун олдиндан, хандакни ќазиш 
жараёнида, ќайта кўмиш ћажмига тенг ћажмли грунтни ѓарамлаб ќўйиш 
керек бўлади. Унда
V
ќ.кўм
V
хан
 -V
ин.ер.ост
, м
3
 


58 
V
ин.ер.ост
- хандакнинг иншоот ер ости ќисми билан эгалланадиган ќисми 
ћажми, м
3


Download 3.39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   98




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling