2-боб. Ер ишлари технологияси ва механизациялаш § 10. Грунтларнинг ќурилиш ћоссалари


Тўѓри чўмичли экскаваторлар забойи минимал баландликлари, м


Download 3.39 Mb.
Pdf ko'rish
bet21/98
Sana18.11.2023
Hajmi3.39 Mb.
#1784689
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   98
Bog'liq
2.боб 10-26пр

Тўѓри чўмичли экскаваторлар забойи минимал баландликлари, м. 
Грунт гурућлари 
Чўмич сиѓими, м
3
0,25 
0,5 
1,0 
2,0 
3,0 

1,3 
1,5 
2,0 
3,0 
3,5 
II 
1,8 
2,0 
2,5 
3,5 
4,0 
III 
2,2 
2,5 
3,0 
4,0 
5,0 
Тўѓри чўмичли экскаваторларда, чўмич максимал ќазиш баландлигидан 
юќори кўтариб ишлаганда забой устида “соябон” (козырек) ћосил бўлади. 
Техника ћавфсизлиги жихатидан “соябон”нинг ћосил бўлиши хавфли 
ћисобланади, сабаби машина, механизмларга, ишловчиларга “соябон” ќулаб 
тушушидан ћавф ћосил бўлади. Тўѓри чўмичли экскаваторларда, чўмични 
энг юќори нуќтагача кўтарганда, Н
тук.мах
да, энг юќори тўкиш баландлиги ,
Н
тук.min
ва шунга лойиќ тўкиш радиуси ћосил ќилинади. 
Ќазилманинг кенглигига ќараб тўѓри чўмичли экскаваторларда ћам 2 
хил забой тури фарќланади – тўѓри ва ёнбош забойлар. 
Тўѓри забойда экскаватор бир ўтганда иккита (ўнг, чап) ён ва олд 
тараф грунтини ќазиб, ќазилма ўќи бўйича ўтади. (15.3.3.а-расм.) ќазиб 
олинган грунт, экскаватор орќасида у билан бир сатћда турган 
автосамосмалларга ортилади. 
Ёнбош забойда экскаватор грунтни ўтиш ўќи ёнида ва олдида жойлашган 
ќияликлардан ќазиб олади ва ёнида турган автосамосвалга ортади. (15.3.3,г-
расм). 
Тўѓри забойда, ќазилманинг усти бўйича эни кенг оралиќда ўзгариши 
мумкин 
В
л
= (0,8....1,9) R
ќ

Усти бўйича забой эни (0,8...1,5) R
ќ
бўлганда автосамосваллар грунт
ортиш учун, экскаватор орќасидан, бир тарафлама ќўйилади (2.12,а-
расм), агарда забой кенглиги (1,5-1,9)Rќ
– бўлганда, автосамосвал навбат 


76 
билан, экскватор икки тарафидан ќўйилади. Бунда экскваторнинг ўртача
буралиш бурчаги ќисќариши эвазига иш унумдорлиги ошишга ва 
механизмлари тенг ишлашига эришилади (15.3.3,б-расм). Тўхтаб 
туришини олдини олиш, ћамда автосамосваллар ќайрилиб олишини 
осонлаштириш
15.3.3-расм. Тўѓри чўмичли эскаватор забойлари схемалари. 
а- транспорт воситалари бир ќатор ќўйиладиган тўѓри забой; б-
транспорт воситалари икки ќатор ќўйиладиган тўѓри забой; в-кенгайтирилган 
экскаватор «илон изи»дан харакатланадиган забой схемаси; г-ёнбош 
(кўндаланг) забой; 1-экскаватор; 2-транспорт воситаси. 
маќсадида усти бўйи эни кенгайтирилган –2.5Rќ забой ќўлланиши
мумкин. Бундай забойларда экскаватор «илон изи» (зиг-заг), бўйлаб
ћаракатланиши схемаси танланади (15.3.3,в-расм).
Усти бўйича кенглиги –2Rќ дан катта бўлган забойларда, экскаватор 
грунти ёнбошдан ќазиб, асосан ўтиш ўќи бир тарафидан, оз ќисмини 
иккинчи тарафидан ќазиб олиб ишлайди (15.3.3,в-расм). 


77 
Тўѓри чўмичли экскаватор, бир ишчи позициясида, дастакнинг босим
ћосил ќиладиган узунлигига яќин масафадаги грунтни ќазиб ола оладилар. 
Шунунг учун тўѓри чўмичли экскаваторларнинг, кейинги ишчи позициясига, 
кўчиш ќадами ќуйидагича белгиланади.
Ќ=(0,75..... 0,8 ) L
бос.
Экскаватор иш жараёнида, ќазилмай ќолган грунт ќатлами ћосил 
бўлмаслиги учун, технологик кўрсаткичлар (R
к
, H
к
H
т
) максимал чекка 
ўлчамларида ишлаш тавсия ќилинмайди. Юќоридагидан экскаватор ўтиш 
ўќидан забой усти нуќтасигача бўлган масофа, ќуйидаги В
1
кўрсатгичи 
ўлчамидан катта бўлмаслиги керак(15.3.3,г-расм) 
2
2
х
1
R




Ёнбошдан ќазиладиган забойларда грунт ќазиб ишни осонлаштириш 
ва грунтнинг забой бўйлаб ёйилиб кетиши олдини олиш маќсадида
экскаватор ўтиш ўќидан забой асосигача бўлган масафа (В
2
) ќуйидаги
кўрсатгичдан катта бўлмаслиги керак. 
В
2
= R
к.max 
Sin ( π/4) = R
к.max
2
бу ерда, R
к.max
- экскаваторнинг ўзи турган сатхдаги максимал ќазиш 
радиуси. 
Юќоридаги шарт бажарилганда экскаватор забойда, транспорт воситаси 
тарафига 45
0
гача бурилиб, ишлайди ва чўмич олдидаги грунтнинг 
забойнинг ќазиб олинган ќисмига суриб чиќармайди (15.3.3,г-расм). 
У ћолда, ёнбошдан ќазишда забойда, бир ўтишда ќазиш лентаси эни 
максимал кўрсаткичи ќуйидагича ћисобланади 
В
л
= В
1
+ В
2
- (R - R
к.max
)


78 
Ёнбошдан ќазиш забойида автосамосвал экскаватор турган сатћдан 
юќори (супаларда) сатћларда ћам жойлалаштирилиши мумкин (15.3.4,е-
расм).
15.3.4-расм. Кўндаланг кесими ўлчами катта ќазилмаларни тўѓри 
чўмичли экскавторлар билан ќазиш схемаси 
Бундай ћолатларда супача максимал баландлиги ќуйидагича бўлиши 
мумкин. 
h
с
= H
т. max
– h
куз
– d 
бу ерда, h
куз
– автомобил кузови бортларининг ер сатћидан баландлиги; 
d = 0,5 ÷ 0,8, м борт устидаги хавфсизлик масофаси. 
Экскаваторнинг забойдаги ўртача бурилиш бурчаги, бурилиш ўќидан 
ќазилма оѓирлик марказигача ўтказилган чизиќ билан шу нуќтадан грунт 
тўкиладиган жой оѓирлик марказига ўтказилган чизиќ орасидаги бурчакка 
тенг ќилиб олинади ва 135º гача бўлиши мумкин (15.3.4,г-расм). Агарда 
бурилиш бурчаги 135º дан катта бўлса, экскаватор иш унумдорлигига, мећнат 
сарфи, ваќт меёри сарфларига коэффициентлар ќўлланилади. 
Тўѓри чўмичли экскаваторларинг дастагини ўзи турган сатћдан ћам 
пастга тушириш имконияти мавжудлиги экскаваторга бошќа машиналар 
кўмагисиз забойга ќазиб кириш имкониятини яратади. 

Download 3.39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   98




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling