2-боб. Ер ишлари технологияси ва механизациялаш § 10. Грунтларнинг ќурилиш ћоссалари

Ўз-ўзини текшириш саволлари: 
1. Ќиш фаслида ер ишларини бажариш ќандай хусусиятларини биласиз? 
2. Ќиш фаслида ер ишлари таннархи ўзгариши ќандай ћисобга олинади? 
3. Грунтнинг музлаш чуќурлиги нимларга боѓлиќ? 
4. Музлаган грунт ѓоваклиги ќандай ўзгаради? 
5. Музлаган грунтлар ќандай зичланади? 
6. Музлаган грунтларни ќазишнинг ќандай усулларини биласиз? 
7. Грунтларни музлашдан саќлаш ќандай усулллари мвжуд? 
8. Музлаган грунтларни эритиш ќандай усулларини биласиз? 
9. Музлаган грунтлардан тўкмалар ћосил ќилиш ќандай хусусиятлари бор? 
10. Ќишда грунтлар оптимал намликгача ќандай намланади?
 

---

236 
 
 
§26. Ер ишлари сифатини назорат ќилиш 
26.1. Ер ишлари сифатини назорат ќилишни ташкил ќилиш 
 Ер ишларининг сифати, ќўйилган талаблар асосида, ќурилиш ишлари 
бажарилаётган пайтда ва ишлар тугагандан кейин тайёр иншоот ёки унинг 
ќисмига ќўйиладиган талабларга монандлиги текширилади.
Ер ишларининг сифати жавоб берадиган умумий талаблар ЌМЌ, ШНЌ 
ва СНиПлар 3 ќисми тегишли бобларида келтирилган. Умумий талабларнинг 
ривожига тармоќ ва айрим ћолларда ер ишларини бажаришнинг ва ќобул 
ќилишнинг маћаллий меъёрлари ћам жорий ќилинади. 
Ер ишларини бажариш ва топшириш жараёнида ќуйидагилар назорат 
ќилинади: 
-грунт иншоотлар геометрик ўлчамлари ва сиртларининг текислиги; 
-ќазилма ва тўкмаларнинг фазовий жойлашиши (горизонтал ва 
вертикал текисликларда) ўлчамлари (кординаталари); 
-сифатли тўкма (тўѓон, дамба, йўл тўкмаси) ќуриш учун ва ќайта 
кўмиш (иншоотлар бўшлиќлари, хандаклар,траншеялар) учун ишлатилаётган 
ћамда иншоот асосидаги грунтлар таркиби, физик-механик хусусиятлари; 
-сифатли тўкма танасига ётќизилган ва ќайта кўмишга ишлатилган 
грунтларнинг ќатламларда ётќизилиш сифати; 
Ќазилма ва тўкмаларнинг ер устида ва остида жойлашиш фазовий 
ћолати, ишларни бажариш олдидан, лойића асосида бажарилган тўѓри 
геодезик ўлчашлар (бўлишлар) орќали таъминланади.
Ћар 100…200 м
3
таркибида йирик аралашмалари бўлмаган, ётќизилиб 
зичланаётган грунтнинг сифатини текшириш учун юќорида айтилгандек, 
грунтнинг исталган жойидан маълум ўлчамда ўйиб олинади ва тарозида 
тортилиб ўртача зичлиги топилади (кесадиган доира, пенетрация, ќудукчалар 
ќазиш, радометрик усуллар). Топилган ўртача зичлик миќдори лойићада 
кўрсатилган зичлик миќдорига тенг ёки ундан ортиќ бўлса, ер ишларининг 

---

237 
сифати яхши бажарилган ћисобланади. Агар текширилган намуна зичлиги 
лойићадаги миќдордан кам бўлса, зичлашда давом эттирилади. 
Шу тартибда грунтларнинг остки ќатламидан то устки ќатламигача 
текширилиб, натижаси махсус иш журналига ёзиб борилади.