2-kurs, кечки O‘quv-uslubiy majmua bilim sohasi

Sifatlarning grammatik xususiyatlari
Xitoy tilidagi sifatlar rus tilidagi sifatlardan farqli ravishda jins, son va kelishiklar bo‘yicha o‘zgarmaydi. Xitoy tili­dagi sifatlarning boshqa o‘ziga xos xususiyatlaridan biri bu zamonda o‘zgaruvchan va modal shakllarni xosil qilishdir.
Sifatlarning zamonda o‘zgaruvchan shakllar
(tuslanuvchi sifatlar)
Xitoy tilida asl (tub) sifat o‘zining birlamchi, lug‘aviy shak­li bo‘yicha u yoki bu predmetning belgisi (xususiyati)ni ifo­da­laydi. Ushbu belgi o‘zgaruvchan bo‘lganligi bois, sifatlardan zamonda o‘zgaruvchan shakllar hosil bo‘lishi mumkin.
Sifatlarning zamonda o‘zgaruvchan shakllari 了 le, 过 guo, 着 zhe suffikslari orqali yasaladi.
了 le suffiksi orqali yasalgan shakl asl belgining ro‘y ber­gan fakt sifatida shakllanishini ko‘rsatib turadi.
过 guo suffiksi bilan yasalgan shakl asl (tub) belgining o‘tmishda bo‘lganligiga ishora qiladi.
着 zhe suffiqsi yordamida hosil bo‘lgan shakl zamonda davom etayotgan jarayon (holat) sifatida namoyon bo‘ladi.
Sifatlarning modal shakllari
Ba’zan xitoy tilida asl (tub) sifatlarning modal shakl­la­rini kuzatish mumkin. 得de infiksi orqali hosil bo‘lgan shakl predmet­ning u yoki bu belgisini (xususiyati)ning imkoni borli­gi (imkoni yo‘qligi)ni ko‘rsatib turadi. 她自己也知道好不了ta ziji ye zhidao haobu liao (u o‘zi bilardi, sog‘ayib keta olmas­ligini).
得 de suffiksi yordamida hosil bo‘lgan shakl predmetning doimiy belgisi sifatida qandaydir xususiyatining imkoni bor­ligini ifodalaydi. 不 bu infiksi orqali yasalgan shakl o‘z nav­batida predmetning u yoki bu xususiyatining imkoni yo‘qli­gini ko‘rsatib turadi.
Sifatlarning reduplikatsiyasi
(takroriy shakl)
Xitoy tilida asl (tub) sifatlarning takrorlanish usuli keng qo‘llaniladi. Takrorlash odatda (har doim emas) sifat ifo­dalayotgan belgini kuchaytiradi, unga shiddat (intensiv)lik ma’­nosini beradi: 短短 duanduan kalta-kalta (kap-kalta); 厚厚 houhou semiz-semiz (sep-semiz); 干干净净 ganganjingjing toza-toza (top-toza).
Takrorlangan shakldagi sifat daraja ravishlari bilan ish­la­tilmaydi. Inkorlikni ham o‘ziga olmaydi. Shu bilan birga bunday sifat了le，过 guo，着 zhe suffikslari bilan yasalmayd­i va yordamchi fe’’lar bilan qo‘llanilmaydi.