2-lekciya. Tema: Turmıs háreketi qáwipsizliginiń huquqıy tiykarları Jobası

3. Miynet qáwipsizligi boyınsha qaǵıyda hám talaplardı
buzıwshı shaxslardıń juwapkershiligi.

Mámleket nızamshılıǵı miynet qorǵawdıń qaǵıyda hám normalarınıń buzılıwı ushın qatań juwapkershilikti belgileydi. Baxıtsız hádiseniń awır-jeńillik dárejesine qarap juwapkershiliktiń qanday da bir túri qollanıladı. Miynetti qorǵaw haqqındaǵı nızamlar hám basqa normativ hújjetlerdi buzǵanlıq ushın juwapkerlik «Miynetti qorǵaw haqqında»ǵı (23.09.2016-jıl, «Miynetti qorǵaw haqkında»ǵı nızamın ózgertiriw hám qosımshalar kirgiziw haqqındaǵı ÓRN-410-sanlı) nızamnıń tómendegi stat`yalarında óz ornın tapqan:

32-stat`ya. Miynetti qorǵawǵa tiyisli talaplarına juwap bermeytuǵın, óndiris ushın arnalǵan ónimdi islep shıǵarǵanlıǵı hám satqanlıǵı ushın juwapkershilik: Miynetti qorǵawǵa tiyisli talaplarǵa juwap bermeytuǵın, óndiris ushın arnalǵan ónimdi islep shıǵarǵanlıq hám jetkerip bergenlik paydalanıwshılarǵa jetkerilgen zıyannıń ornı nızam hújjetlerinde belgilegen tártipte qaplanıwına sebepshi boladı.
Ózbekstan Respublikasında belgilengen miynetti qorǵawǵa tiyisli talaplarǵa muwapıq bolmaǵan óndirisliq quralların, jeke qorǵanıw quralların hám jámiyetlik qorǵanıw quralların, sonıń ishinde shet ellerden alınǵan usınday qurallardı satıw, tarqatıw hám reklama qılıw qadaǵan etiledi hámde belgilengen tártipte juwapkershilikke sebep boladı.
33-stat`ya. Isshiniń ómiri hám salamatlıǵına jetkerilgen zıyan ushın is beriwshiniń materiallıq juwapkershiligi: Is beriwshi isshiniń óz miynet wazıypaların orınlawı menen baylanıslı halda mayıp bolıwı, qásiplik keselligine shalınıwı yamasa salamatlıǵınıń basqasha tárizde zıyanlanıwı sebepli onıń ómiri hám salamatlıǵına ózi jetkizgen zıyanıń ornın nızamshılıqta belgilengen tártipte tolıq kólemde qaplawı shárt.
Isshiniń salamatlıǵına jetkizilgen zıyannıń ornın qoplaw jábrleniwshiniń miynetke mayıp bolıwına shekemgi bolǵan ortasha aylıq is haqqına salıstırǵanda jábirleniwshi tárepinen qásipke tiyisli miynet jaramlılıǵın joq etiw dárejesine muwapıq bolǵan procentlerde hár aylıq tólewdenn, sonday-aq. isshiniń bir jıllıq is haqqınan kem bolmaǵan muǵdarda bir jola beriletuǵın napaqa tólewinen hámde isshiniń salamatlıǵı jaraqatlanıwdan kelip shıqqan qosımsha qárejetlerdi (eger ol emleniw, protez qoydırıw hám medicinalıq hámde sociallıq járdemniń basqa túrlerine muqtaj dep tabılǵan bolsa, bul ilajlar menen baylanıslı qárejetler, sonday-aq, jábirleniwshiniń qayta tayarlanıwı hám medicinalıq juwmaqqa muwapıq iske ornalasıwı ushın qárejetler hám basqa qárejetler) kompensaciyalawdan ibarat.
Óndiristegi baxıtsız hádise yamasa qásiplik keselligi aqıbetinde isshi ólgen jaǵdayda, zıyannıń ornı qaplanıwı huqıqına iye bolǵan shaxslarǵa baǵıwshısınıń ólimi menen baylanıslı halda jetkizilgen zıyannıń ornın qaplaw ushın nızamshılıqta belgilengen tártipte hár aylıq tólemler ámelge asırıladı, sonday-aq. ólgen isshiniń ortasha jıllıq is haqısınıń altı esesinen kem bolmaǵan muǵdarda bir márte beriletuǵın napaqa tólenedi hám jerlew qárejetleriniń ornı qaplanadı.
Er jetpegen isshiniń salamatlıǵına zıyan jetkerilgen táqdirde zıyannıń ornın qaplaw onıń dáslepki is haqqınan kelip shıqqan halda, biraq nızamshılıqta belgilengen bazalıq esaplaw muǵdarınıń bes esesinen kem bolmaǵan muǵdarda esaplap shıǵarıladı.