2-ma’ruza Qog'oz xromatografiyasi

2-ma’ruza Qog'oz xromatografiyasi

O`zR SSV Toshkent farmatsevtika instituti
 Farmatsevtik kimyo kafedrasi
Lektor k.f.d., prof. N.G.Abdulladjanova

Organik va noorganik moddalarni identifikatsiya qilish va miqdoriy aniqlash uchun xizmat qiladi.

• Xromatografik usul aralashmalarni ajratishning shunday fizik-kimyoviy usuli bo'lib, u komponentlarning ikki faza - statsionar (qo’zg’almas faza) va mobil (qo’zg’aluvchi faza, eluent) o'rtasida taqsimlanishiga asoslangan

Tahlil qilinadigan aralashmaning tarkibiy qismlarini va jihozlarini ajratish usuli bo'yicha

KOLONKALI
QOG’OZ
Yupqa qatlamli
GAZ
SUYUQLIK
Xromatografiya
• Qog'oz xromatografiyasi (QX) - bu taqsimlanish xromatografiyaning bir turi bo'lib, xromatografiya maxsus qog'ozda amalga oshiriladi.
• Organik va noorganik birikmalarni ajratib olish, identifikatsiya qilish va miqdoriy aniqlashda qo'llanilishi tufayli QX eng oddiy va eng ko'p qo'llaniladigan xromatografik usul hisoblanadi.
• Uni birinchi marta nemis olimi Kristian Fridrix Shonbeyn kiritgan (1865).
Qog'oz xromatografiyasi
Qog'oz xromatografiyasi - bu bo'linish xromatografiyasining bir varianti bo'lib, unda maxsus filtr qog'ozi statsionar faza tashuvchisi bo'lib xizmat qiladi. Ko'chma faza qog'oz bo'ylab kapillyar kuchlar ta'sirida harakat qiladi. Harakat paytida mobil faza qog'ozga shimdirilgan moddalarni eritadi va ularni o'zi bilan birga harakatga keltiradi.
Aralashmaning tarkibiy qismlarga bo'linishiga mobil va statsionar fazalar o'rtasidagi taqsimlash koeffitsientining qiymatiga qarab, ular harakatining turli tezligi tufayli erishiladi.
QX murakkab moddalarni, ayniqsa oqsillar, uglevodlar, yog’lar, antibiotiklar, garmonlar, glyukozidlar, alkaloidlar va boshqa tabiiy moddalarni analiz qilishda keng qo’llanadi. Bu xromatografiya uchun maxsus qog’oz ishlatiladi. Qog’oz xromatografiyasida adsorbent vazifasini qog’oz bajaradi. Oldindan suv bilan to’yintirilgan erituvchi yoki erituvchilar sistemasi suriluvchi faza hisoblanadi. Qog’oz xromatografiyasini erituvchining yo’nalishiga qarab yuqoriga suriluvchi (А), pastga suriluvchi (Б), ikki tomonlama hamda gorizontal-aylanma (В) xromatografiya kabi har xil turlari mavjud.
Xromatografik ajratish usullari
Qog'oz xromatografiyasi bir o'lchovli yoki ikki o'lchovli bo'lishi mumkin. Bir o'lchovli qog'oz xromatografiyasi o'rganilayotgan aralashma namunasini start chiziqqa nuqta shaklida qo'llash va bir yo'nalishda xromatografiyaga qilishni o'z ichiga oladi