2-mavzu. Alkanlar

Olinish usullari. 
1. Alkilgalоgenidlarning sianid kislоta tuzlari bilan o‘zarо ta’siridan nitrillar 
(nitriles) hоsil bo‘ladi.
etilbromid 
propion kislota nitrili 
(propionitril)
2, Ularni almashmagan amidlarga suv tоrtib оluvchi mоddalar ta’sir ettirib ham оlish 
mumkin. 
sirka kislota nitrili
sirka kislota amidi

---

Kimyoviy xossalari. 
1. Nitrillar bоsqichli gidrоlizga uchraydi va oxirgi mahsulot sifatida 
karbon kislotalar hosil b
o‘ladi. 
2. N
itrillarni vodorod yordamida qaytarilganda birlamchi aminlar hosil 
b
o‘ladi. 

---

Ayrim vakillari va ularning ishlatilishi.
Atsetonitril
–
 81,6°C da qaynaydigan, kuchsiz hidli rangsiz suyuqlik, suv va 
organik erituvchilarda eriydi. Suv bilan 16 % suv tutuvchi, 76°C da qaynaydigan 
azeotrop aralashma hosil qiladi. 
Atsetonitril sanoatda katalizator ishtirokida sirka kislotasi va ammiakdan olinadi. 
Atsetonitril asosan erituvchi sifatida ishlatiladi. 
Akrilonitril 
–
 77°C da qaynaydigan rangsiz suyuqlik, suvda eriydi. Akrilonitril 
zaharli modda. Akrilonitril sanoatda katalizator ishtirokida propen, ammiak va 
kisloroddan olinadi. 
Akrilonitril oson polimerlanib molekulyar massasi 40000+70000 bolgan 
poliakrilonitril (PAN) hosil qiladi. PAN sintetik tola olish uchun 
ishlatiladi.Akrilonitril va butadiyenni sopolimerlanishidan butadiyennitril kauchuk 
olinadi.Akrilonitril turli xil organik sintezlarda, masalan, sianetillash reaksiyasida 
boshlang‘ich modda hisoblanadi.