2-mavzu. Kristallar simmetriyasi. (2 soat) Reja


Download 0.99 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/7
Sana19.06.2023
Hajmi0.99 Mb.
#1626231
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
2maruza kristal

 
Simmetriya tekisligi 
Kristall shaklida simmetriya tekisligi borligini aniqlash uchun, shu shakl 
ustidan uni teng ikki qismga ajratadigan qandaydir tekislikni o‘tkazish tasavvur 
etiladi. Masalan, 5-rasmda AVED kristall kersatilagan va bundan shu kristallni ikki 
qismga ajratadigan R va R
1
tekisliklar tasvir etiladi. R tekisligi etkazilgan 
kristallning birinchi yarmida A uchi bilan ikkinchi yarmidagi V uchi, shuningdek, E 
В
Д
a
C
B
1
Д
1
А
1
А
m
m
1
В
В
1
В
1
А
А
1
А
1
C
В
б


uchi bilan D uchlari bir-biriga mos o‘xshash uchlaridir. SHu kursatilgan R va R
1
tekislikning simmetirya tekisligi bo‘lishi uchun quyidagi shartlar bajarilishi kerak: 
a) Kristallning mos uchlarining bir tekislikda yotishi, ya’ni A bilan B va E 
bilan D mos uchlarining R va R
1
tekislikdagi proeksiyasi, rasmda kersatilganidek, 
bir nuqtada bo‘lishi kerak. SHunday bo‘lar ekan kristallning A va V uchlari 
proeksiyasi n nuqtaga, E va D uchlarining proeksiyasi m nuqtaga tushadi va h.k. 
b) Kristallning har bir mos uchlari bilan shu uchlarning tasavvur etilgan 
simmetriya tekislikdagi proeksiyasi orasidagi masofa ham teng, ya’ni An=Vn; 
En=Dm kabi ya’ni kristallning R va R
1
tekisligi bilan ajratilgan ikkala qismi bir-
biriga teng bo‘lishi shart. 
5-rasm. a) R, R
1
-Simmetriya tekisligi 
b) R-Simmetriya tekisligi emas 
Demak, simmetriya tekisligi deb, berilgan kristall shaklini teng va o‘xshash, 
birinchi yarmi ikkinchi yarmining ko‘zgudagi aksi kabi ikki qismga ajratadigan 
tekilikka aytiladi. 



Download 0.99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling