2-мавзу. Меркантилизм иқтисодий таълимоти

2-мавзу. Меркантилизм иқтисодий таълимоти
1

• Меркантилизм иқтисодий таълимотининг моҳияти

2

• Илк меркантилизм таълимоти намоёндалари

3

• Ривожланган меркантилизм хусусиятлари

4

• Меркантилизм ва ҳозирги замон

Режа:
2.1. Меркантилизм иқтисодий таълимотининг моҳияти

• иқтисодий сиёсатда: мамлакатда ва давлат хазинасида имкони борича нодир металларни (олтин, кумуш, жавоҳир, зар ва дурларни) кўпроқ тўплаш; назария ва таълимотда: савдо, пул обороти, яъни муомала соҳасида иқтисодий қонуниятларни излаб топиш. «Инсонлар металл учун қурбон булмоқда», яъни олтин фетишизми бутун капиталистик жамият ривожига ҳамоханг бўлган янги ҳаёт тарзи ва фикрлашнинг таркибий қисмидир

Меркантилизмни қисқача қилиб қуйидагича таърифлаш мумкин

Адам Смит

«Меркантилизм» ибораси биринчи бўлиб Адам Смитнинг асарларида ўз ифодасини топди. Луғавий маъносига кўра бу сўз итальянча бўлиб, савдогар мазмунига эга. Бу сўз янги таълимотнинг мазмун ва моҳиятини ўзида акс эттиради.

Узоқ йиллар давомида бойликнинг, халқ моддий фаровонлигининг асоси меҳнат, ер, деҳқончилик ва чорвачилик, ҳунармандчилик деб келинар эди, биз буни юқорида кўрдик. Лекин XV асрга келиб аҳвол кескин ўзгарди. Бу таълимотнинг келиб чиқишига бир қанча социал-иқтисодий сабаблар туртки бўлди. Аввало феодал тузумнинг емирилиши, товар-пул муносабатларининг ўсиши, фан ва маданиятнинг ривожи, айниқса, янги ерларнинг очилиши, буюк географик кашфиётлар, мустамлакачилик тизимининг пайдо бўлиши, савдо-сотиқнинг ривожига туртки бўлди.
2.1. Меркантилизм иқтисодий таълимотининг моҳияти
Меркантилизм ривожланиш даврлари
Илк меркантилизм ёки монетаризм (XV-XVI аср ўрталари).
Ривожланган меркантилизм, савдо баланси (ёки мануфактура тизими стемаси) (XVI-XVIII аср ўрталари)