2-Mavzu Statistik ma’lumotlarni to‘plash nazariyasi va amaliyoti

Savol-javob usulida kuzatilayotgan shaxslarga savollar berilib, olingan javoblar asosida kuzatish varaqalari to`ldiriladi. Bu holda hech qanday hujjat talab qilinmaydi. 1998 yilgi aholi ro`yxatini o`tkazishda hisobchilar har bir oilaga kirib ro`yxat varaqasini yashovchilardan so`rab to`ldiradi. Bunday kuzatishlar savol-javob usulidagi kuzatish deb yuritiladi.
Savol javob usuli o`z navbatida uchga bo`linadi:

• 
  og’zaki usuli;
  
• 
  o`z-o`zini qayd qilish usuli;
  
• 
  korrespondentsiya usuli.
  

Og’zaki usulda maxsus tayyorlangan kishilar (hisobchilar) kuzatilayotgan shaxslarga kuzatish varaqasidagi savollarni berib, olgan javoblarini varaqaga yozadilar.
O`z-o`zini qayd qilish usulida kuzatishni o`tkazuvchi tashkilotning vakillari maxsus varaqalarni kuzatayotgan shaxslarga tarqatadilar va ma`lum vaqtdan so`ng to`ldirilgan varaqalarni yig’ishtirib oladilar. Masalan, har bir talaba haqida to`la ma`lumotga ega bo`lish maqsadida hisob-iqtisod fakul’teti dekanati 1-kurs talabalariga maxsus varaqalar tarqatdi. Bu varaqalar talabalar tomonidan to`ldirilib, dekanatga qaytarilib berildi. Bunday kuzatish o`z-o`zini qayd qilish usulidagi kuzatish deb yuritiladi.
Korrespondentsiya usulida zarur ma`lumotlar statistika tashkilotlariga ixtiyoriy korrespondentlar tomonidan yuborib turiladi.
O`rganilayotgan to`plam birliklarini o`z ichiga qamrab olishga qarab, statistik kuzatish: yoppasiga va qisman kuzatishlarga bo`linadi.
YOppasiga kuzatish to`plamdagi barcha birliklar haqidagi zaruriy ma`lumotlar to`plandi. Statistik hisobot shu tarzda tashkil etiladi. Uni barcha korxona, muassasa va tashkilotlar tuzishi va statistika tashkilotlariga taqdim etishi shart. Aholi ro`yxati, chorva ro`yxati, ekin maydonlarining hisobi kabilar yoppasiga kuzatishga misol bo`la oladi.
Qisman kuzatish o`rganilayotgan to`plamdagi birliklardan qandaydir bir qismi haqida kerakli ma`lumotlarni olish imkoniyatini yaratadi.
Qisman kuzatish to`rtta turga bo`linadi:

• 
  tanlama kuzatish;
  
• 
  asosiy massivni kuzatish;
  
• 
  anketa orqali kuzatish;
  
• 
  monografik kuzatish.