2-mavzu. Turizm va mehmonxona xo’jaligida marketingning o’rni

Mehmonxona xo’jaligini ta’riflash
Leshlining (2000) ta’kidlashicha tarixiy ma’noda mehmonxona xo’jaligi shu maqsadlarga qaratilgan himoya (turar joy)ni taklif qilish va begonalarga yordam (oziq-ovqat, ichimlik) ko’rsatish bilan bog’liqdir. Dalillarning isbotida mehmonxona xo’jaligini o’rganish o’tmishda tijorat oriyentatsiyasiga, mehmonxona boshqaruviga yanada ko’proq intuitsiyaga va ijtimoiy sohalarda mehmonxonaning insoniy tabiatiga alohida e’tibor qaratilgan. Mehmonxona xo’jaligining odatdagi oddiy ta’rifi tijorat muvaffaqiyati uchun ichki mehnat va xizmatlarning ta’minotida (mohiyatida) e’tiboran markazlashadi. Bu xizmatlar sotish uchun taklif etilgan oziq-ovqat, ichimlik va turar joylarni o’z ichiga oladi. Shak –shubhasiz, mehmonxona xizmatlari oziq-ovqat va ichimliklar sotish bo’yicha oddiylikka qaraganda ancha ko’proq xizmat ko’rsatadi yoki kechasi ularning tunashi uchun boshpana bilan ta’minlanishi ancha yuqori saviyada bo’lishi lozim. Ma’lumki, tijoriy mehmonxona xo’jaligi tashkilotlari tasvirlarda va mehmonxona ritorikasida ularning tarixiy va mehmondo’stlikning ijtimoiy- antropologik mazmuni bilan ancha teran bog’liq bo’lgan holda tasvirlanganligi ya’ni marketing kommunikatsiyasi uchun ahamiyat kasb etishi aniq va ravshan tasvirlangan.
To’lanishi mumkin bo’lgan xizmatlar uchun narx-navo mohiyatida ulkan o’zgarishlar mavjud va mahsulot va xizmatlarning o’ziga xosligai xizmatlar sifati tanlangan mehmonlar (tomoshabinlar) ga juda ehtiyotkorona ta’riflanishi va muloqotda bo’lishi lozim.
Ma’lumki, mehmonxona xizmatlari turizm sanoatiga o’ziga xos ichki negizdir va mehmonxona sanoati o’tkinchi begona shaxslarga qaraganda mijoz ehtiyojining ancha kengroq miqdor doirasiga xizmat ko’rsatadi va ba’zilar hatto shuni tasdiqlaydiki mehmonxona xizmati jamiyatning hayotiy va zavqli qismini shakllantiradi,turizm va mehmonxona xo’jaligi marketing kommunikatsiyasiga bog’liq holda ular bilan bahsli ravishda,da’vatli va vaziyatli holatda birga bog’lanishida yetarlicha sinergiya ya’ni muvaffaqiyatli hamkor kuch va faoliyat mavjud.
Mehmonxona sanoati toza turarjoy ta’minoti bilan daxldor bo’lgan mehmonxonali uylar yotoqxonalar, yoshlar yotoqxonalari va kempinglarni o’z ichiga olgan holda tarkibiy qismlarga bo’linadi. Ular xizmatlarning to’la-to’kis jabhalarini ya’ni mehmonxonalar va barlar, restoranlar, konferensiya zallari, uchrashuv-yig’ilish xonalari, dam olish, sog’lik, go’zallik va davolanish xonalar shuningdek yashash uchun xonalar taklif etadi.Yana bir qo’shimcha farq oziq-ovqat, ichimlik shuningdek, restoran, jamoat uylari, barlar va kichik mehmonxonalar taklif etish ham e’tiborga olinadi. Uchrashuvlar, , konferensiyalar va tadbirlardan tashqari mehmonxona xizmatlari bilan ta’minlaydigan bozorlarning aniq va to’ldirilgan sektorlari ko’tarilib chiqmoqda va ko’pincha mehmonxonalarga ahamiyat berilmoqda. Biroq mehmonxona xo’jaligining urf-odatlarga asoslangan tushunchasiga ba’zi bir jihatdan alohida qaralmoqda. Bu soha asosan bozor yoki iste’molchiga qo’lailik tomoni bilan ajralib turadi. Tijoratning ba’zi jabhalari faqatgina mahalliy(ichki) bozorda birlashadi ya’ni boshqalari esa faqatgina turistlarga ovqat yetkazib berish bilan shug’ullanadi – oxirgi vaziyatda bu asosan kichik mahalliy aholi mavjud bo’lgan turistik kurortlar muhitida va turistik savdo-sotiq bevosita taraqqiyot bilan bog’lanadi. Shu yo’sinda yana miqdor, kolam, egalik qilish strukturasida ulkan xilma-xillik yuzaga keladi va mehmonxona sanoatida marketingga bo’lgan oriyentatsiyaning foydaliligini va marketing kommunikatsiya majmuining tatbiqi va maxsus diqqat markazining nafini tushunishning qiyinchiligi paydo bo’ladi.
Mehmonxona sanoati shuningdek iste’molchi faoliyatining hayottarzi deb ham tasniflanadi. Garchi uning xizmatlari hayotning birlamchi asosiy ehtiyojlari bo’lgan oziq-ovqat, ichimlik va boshpana bo’lishiga qaramasdan ularga iste’molchining tajribasi sifatida yetkaziladi va yaqin yillarda mehmonxona xo’jaligining ‘hayottarzini o’rganish’ga asoslangan ayniqsa ilg’or iste’molchi iqtisodiyotida ko’p mehnatlari uchun mukofot sifatida foydalanadigan tendensiya bo’lib o’tdi. Shu sababli turizmga bir xil yo’lda mehmonxona xo’jaligi iste’molchining emotsiyasiga singdirish uchun yaqqol maqsad qilingan iste’mol tovarga aylandi.