2. Milliy g‗oya targ‗ibotida texnologiyalarning o‗rni va ag‗amiyati

o‟qitish nazariyasi
 
Reja: 
 
1. Milliy g‟oyasi fanini pedagogik texnologiya asosida o‟qitish kontseptsiyasi 
2. Texnologik yondoshuvning izohli-tasvirli yondashuvdan farqli jihatlari. 
 3. O‟qitish texnologiyalarini loyihalash qonunlari. 
 
Bugungi kunda mafkuraviy jarayonlarning yangilanib borishi , milliy g‘oyani 
omma ongiga uzluksiz singdirib borilishi pedagogik tafakkurni ham 
o‘zgartirmoqda. Olimlar oliy maktab o‘qitish tizimida ma‘ruzaning o‘rnini alohida 
e‘tirof etib, uning kamchiliklarini ham ko‘rsatmoqda: 
- 
ma‘ruza talabani o‘zgalar fikrini sust qabul qilishga o‘rgatib quyadi, 
mustaqil fikrlashini bo‘g‘adi; 
- 
ma‘ruza mustaqil shug‘ullanishga moyillikni pasaytiradi; 
- 
ma‘ruza darsliklar yuq yoki kam bo‘lgan hollardagina kerak; 
- 
ma‘ruza davomida ba‘zi talabalar mulohaza yuritishga ulgurishadi, 
biroq aksariyati matnni mexanik tarzda yozib boradi; 
- 
auditoriyani boshqarish murakkablashadi, teskari aloqaning yuqligi 
uqituvchiga o‘z foaliyatini kuzatishga imkon bermaydi. 
Pedagogik texnologiya mavzulari bo‘yicha oldindan loyixalanib, o‘qitish 
jarayoniga ko‘chirilsa, yakuniy natijani (talabaning o‘quv materialini kamida 55% 
o‘zlashtirishini) kafolatlash mumkin. SHu bilan birgalikda har qanday pedagogik 
texnologiya asosini ilmiy jihatdan qurildgan didaktik jarayon tashkil etadi.uni 
ajratilgan o‘quv vaqti doirasida muvaffaqiyatli amalga oshirish oliy o‘quv yurti 
o‘qituvchisining pedogogik mahorati darajasini belgilab beradi. 
Asosiy kanal (1) orqali o‘rganilayotgan mavzu bo‘yicha o‘quv 
elementlarining ro‘yxati mazmuni ma‘lum vaqt oralig‘ida talabalarga etkaziladi. 
Bu jarayonda yangi bilimlarni qabul qilish, tushulash, o‘zlashtirish amalga 
oshiriladi. 
Talabadan teskari aloqa (3) vositasi orqali tegishli aloqalar o‘qituvchiga etib 
boradi, ya‘ni o‘qitish jarayoni natijalari to‘g‘risida ma‘lumot olinadi. Bugun 
qo‘llanilayotgin reyting tizimi aynan shu vazifani bajarish lozim. O‘qituvchida 
talabalarning o‘zlashtirish darajasi to‘g‘risida aniq ma‘lumot bo‘lsagina, u o‘quv-
bilish faoliyatini samarali boshqarishi, tegishli axborotning mazmuniga zaruriy 
tuzatishlar kiritishi mumkin. SHu o‘rinda biz ziddiyatli holatga e‘tibor 
qaqrtmoqchimiz: professor-o‘qituvchilar tortishuvlarga sabab bo‘layotgan holatni 
aniqlashtirib olish kerak. Talabalar bilimigi qaysi uslub yordamida nazorat qilish 
va baholash kerak? Yozma yoki og‘zaki so‘rov maqulmi, yo test-reyting maqulmi? 
Biroq o‘qituvchi e‘tiboridan reytingdpn ko‘zlangan maqsad – natijalar asosida o‘z 
faoliyatini korrektsiyalash (tuzatib borish) zarurati chetda qolib ketyapti. 

---

23 
O‘qituvchi nima uchun bir xil sharoitda talaba A. o‘quv materiallarini yaxshi 
o‘zlashtirayapti, degan savolga javob topishp kerak. 
SHunday qilib, mazkur texnologik jarayon tuzilmasi samaradorligini 
oshirish uchun: 
1) talabalarga etkazilayotgan ilk o‘quv axborotlarining to‘liq mazmunini 
aniqlash; 
2) talabalarning bilish faoliyatini samarali boshqarishni rejalashtirish va amalga 
oshirish; 
3) ―o‘z-o‘zini o‘qitish‖ asosida talabaningo‘quv materialini o‘zlashtirish 
imkoniyatlaridan keng foydalanish; 
4) Talabalarning o‘zlashtirish darajasini nazorat qilishni tashkil etish zarur. 
Endi bevosita fan mavzulari bo‘yicha o‘qitish texnologiyalarini loyihalash 
qonunlari xususida to‘xtalamiz. 
O‘qitish texnologiyasi (jarayn sifatida) – pedagogik muolajalar, amal va usullar 
ketma-ketligi (qat‘iy tartib shart emas) bo‘lib, yaxlit didaktik tizimni tashkil etadi, 
u pedagogik amaliyotga joriy etilishi bilan kafolatli o‘quv maqsadiga erishiladi va 
talaba shaxsning to‘liq rivojlanishiga imkon yaratadi. Texnologiyani tashkil 
etadigan muolajalar, amal va usullarni muayyan pedagogik natijaga erishish 
yo‘dini batafsil yoritadigan algoritm sifatida talqin qilish yaramaydi. Ularga yaxlit 
tarzda ta‘lmi sub‘ektlarining berilgan maqsadlarga harakatlanishini ta‘minlovchi 
tayanch didaktik vositalar sifatida qarash maqsadga muvofiqdir. 
SHunday qilib, o‘qitish texnologiyasi deganda, didaktik masalalar echimiga 
yo‘naltirilgan yoki oldindan loyihalangan pedagogik jarayonni amaliyotga rejali va 
izchil tadbiq etadigan pedagogning ketma –ketli o‘zaro bog‘liq harakatlari tizimi 
tushuniladi. Ta‘kidlash joizki, o‘qtish texnologiyasi nafaqat didaktik jarayonning 
o‘zi sifatida, balki uni pedagog faoliyatining loyihalash nattijasi sifatida ham 
qaralishi mumkin.