2. Sharq allomalari asarlarida tarbiya masalalari


Haq yo’lida kim senga bir harf o’qitmish ranj ila


Download 147.5 Kb.
bet8/11
Sana16.06.2023
Hajmi147.5 Kb.
#1492152
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
Allomalar asarlarida barkamol insonni tarbiyalash g’oyalari

Haq yo’lida kim senga bir harf o’qitmish ranj ila,
Aylamak bo’lmas ado oning haqin yuz ganj ila.
Mashhur pedagog Abdulla Avloniy ham o’z asarlarida o’qituvchi shaxsi va uning faoliyati borasidagi qarashlarni ifodalashga alohida o’rin beradi. Allomaning qayd etishicha, bolaning sog’lom bo’lib o’sishida ota-onalar o’ziga xos rol o’ynasalar, uning fikriy jihatdan taraqqiy etishida o’qituvchining o’rni beqiyos ekanligini ta'kidlaydi. Xususan, bolalarning aqliy qobiliyatlarini shakllantirish muallimlarning «diqqatlariga suyalgan, vijdonlariga yuklangan muqaddas bir vazifa» ekanligini ta'kidlab, «fikrning quvvati, ziynati, kengligi, muallimning tarbiyasiga bog’liqdur»,6 - deydi.
Ta'limning gnoseologik asoslari. O’quv jarayonini mantiqiy qurilishi ta'lim mazmunining xususiyatlari va gnoseologik jihatlariga bog’liq.
Gnoseologiya (yunoncha - «gnosis» («gnoseos»)- bilim, ong, o’rganish, logiya -fan, ta'limot) - bilish, ilmiy bilimlarning shakllanishi, xususiyatlari, qonuniyatlari, uslublari, ilmiy tafakkur shakllari, shuningdek, insonga xos bo’lgan borliqni anglash qobiliyati haqidagi nazariya, ta'limot.
Ijtimoiy taraqqiyot tarixida insonning atrof-muhitni bilishi umumiy tuzilishiga va bosqichlariga turlicha yondoshishlar ma'lum. Ana shu yondoshishlar o’quv jarayonini qurish va ta'lim mazmunini tushunish mantiqini bеlgilab beradi.
Muhammad al-Xorazmiy (9 asr) bilish nazariyasi rivojlanishiga katta hissa qo’shgan. U birinchi bo’lib koinot ob'yektlarining harakatlari hamda yerdagi nuqtalarining joylashishini jadval ko’rinishida aks ettirib, tajriba-kuzatish va tadqiqotlar metodlarini ilmiy jihatdan asoslab berdi, yagonalikning birligi tamoyili, shuningdek, alohida va umumiy, induktsiya va deduktsiyalarning mohiyatini aniqlashtirdi; matematik masalalarni echishning algoritmik metodini ishlab chiqdi. Bu metoddan bugungi kunda ham foydalanib kеlinmoqda.
Al-Kindiy (9 asr) ilmiy bilishning uch bosqichli kontseptsiyasini ilgari suradi. Alloma insonning bilishini: sezgiga oid va ratsional bilish tarzida ikkiga ajratadi. Sezib bilishning predmeti va ob'yekti barcha jism va moddiy narsalar hisoblanadi. Kindiyning fikricha, sezib bilish aql uchun muhim materialni beradi. Faqatgina aql tashqi dunyo haqida haqiqiy bilim va tushunchani ishlab chiqishga qodir, - deb hisoblaydi Kindiy.

Download 147.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling