2. Tijorat banklari faoliyati tahlilining turlari

2. Tijorat banklari faoliyati tahlili fanining maqsad va vazifalari
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har qanday faoliyat yurituvchi korxona faoliyati tahlilidan asosiy maqsad faoliyat samaradorligini oshirishdan iborat.
Bank faoliyatini tahlil qilishning bosh maqsadi ham bank faoliyati samaradorligini oshirishga erishishdan iborat.
Bank faoliyati natijasida olinadigan sof foyda miqdorining oshishini ta’minlash omonatchilar va kreditorlarning ishonchini qozonish va bank aksionerlariga to‘lanadigan dividendlar miqdorini oshirib borish demakdir. Shuning uc hun ham bank faoliyati doimiy va uzluksiz ravishda tahlil qilib borilishi lozim.
Bosh maqsadga erishish uchun bank faoliyatining barcha jihatlari uzluksiz ravishda tahlil etilishi, uning natijalari to‘g‘ri va aniq talqin qilingan holda Bank Boshqaruviga xulosa chiqarish va qaror qabul qilish uchun muntazam ravishda taqdim etib borilmog‘i lozim. Bank strategiyasini belgilash, Bank Boshqaruvi, Kuzatuv kengashi va Aksionerlarning umumiy yig‘ilishi qarorlari ham bank faoliyati tahliliga asoslanadi va ushbu qabul qilingan qarorlar samaradorligini belgilab beradi. ¹
Bank faoliyati tahlilining bosh maqsadiga erishish uchun quyidagilarga e’tibor qaratiladi:
Birinchidan, bank kreditorlari va omonatchilarining manfaatlarini himoyalash. Ma’lumki, Banklar faoliyati ning o‘ziga xos xususiyatlaridan biri bo‘lib, ular faoliyatini yuritish uchun zarur bo‘lgan mablag‘lar asosiy qismining qariyb 70–85 foizini bank kreditorlari va omonatchilarining mablag‘lari tashkil etishi hisoblanadi. Shunday ekan, kreditorlar va omonatchilar manfaatlari bank manfaatlari bilan uyg‘unlashgan tarzda faoliyat yuritishi lozim. Omonatchilar o‘zlarining bankka ishonib topshirgan mablag‘larini va ular uchun to‘lanishi lozim bo‘lgan foiz shaklidagi daromadlarini o‘z vaqtida va to‘liq qaytarib olishlari, kreditorlar ham bankdagi mablag‘laridan qon³un doirasida foydalanish imkoniyatlariga ega bo‘lmog‘i zarur. Bunga erishish uchun esa, bank faoliyati kreditorlar va omonatchilar manfaatlari nuqtayi nazaridan uzluksiz ravishda tahlil etilib borilis hi lozim. Bunda doimiy ravishda kreditorlar va omonatc hilarning talablarini o‘z vaqtida va to‘la-to‘kis bajarish u chun yetarli miqdorda mablag‘lar bo‘lishi talab etiladi. Buning uchun bankning to‘lov qobiliyati uning omonatchilari va kreditorlari talablarini qondirish maqsadida doimiy ravishda tahlil qilinishi talab etiladi.