2. To‘g‘ri ovqatlanish

2.  İnson immun tan qislik virusi. OİTS ni keltirib chi qaruvchi viruslar kasallik qayd 

qilingandan 3 yil keyin ani qlangan. İİV ning ikki shtammi mavjud. İİV-1 shtammi AQSh da, 

Evropada va Markaziy afrikada tar qalgan. İİV-1 ga o’xshab ketuvchi İİV-2 shtammi /afrbiy 

Afrikada topilgan. Amerikada İİV-2 ning 64 holati qayd etilgan. İnson immun tan qislik virusi 

retroviruslar oilasiga kiradi. Virus ichida ikkita bir hil RNK zanjiri bor, ularning ikkalasi ham 

tarkibida İİV inomi, shuningndek ayrim strukturaviy o qsillar va fermentlar (teskari transkriptaza, 

yoki revertaza, integraza va proteaza) mavjud. Virion yuzasida jp 120 o qsili molekulalari bor 

bo’lib, ular hujayralarning tash qi retseptorlari bilan bog’lanish qobiliyatiga ega. İstalgan hujayra 

İİV nishoniga aylanishi mumkin, ammo insonning T-limfotsitlari ko’pro q xavf ostida. 

  İİV-1 va İİV-2 virion usti o qsillari tuzilishi bilan far q qiladi. 

 1984 yilda İİV inson hujayralariga SD 4 retseptorli o qsil bilan bog’lanib kirishi isbot 

qilingan. Bu o qsil T-helper (ular SD 4 limfotsitlari, deb ham ataladi) lar, deb ataluvchi 

limfotsitlarning tash qi hujayraviy membranalarida bo’ladi. Ammo zararlanish uchun buning etarli 

emasligi o’rnatildi. Hech bo’lmaganda bitta fa qat inson tanasida uchrolvchi, hali o’rnatilmagan 

omil (ko-retseptor) zarur. Undan tash qari, İİV ustki o qsillar bilan bog’lanishi va hujayraning 

zararlanishiga yordam beruvchi yangi retseptor-o qsillar topilmo qda. 

 Zararlanish jarayoni bir necha bos qichdan iborat. Hujayra membranalari va virion 

birlashgach, virion ichidagi modda hujayra ichiga o’tadi. Keyin virusli revertaza virusli RNK dag 

matritsa sifatida foydalanib shunga mos ikki spiralli DNK fragmentini sintezlaydi va hujayra 

inomiga o’rnashib provirusni hosil qiladi. İİV yoki bosh qa antigenlar bilan faollashtirilgan 

provirusli limfotsit ko’paya boshlaydi va İİV ning ko’plab nusxalarini yaratadi. 

  İİV ning ko’payish tezligi juda katta-zararlangan inson tanasida kuniga 10 mlrd yangi 

virionlar hosil bo’ladi. Ular yangi limfotsitlarni zararlaydilar va virusning replikatsiya tsikli 

takrorlanadi. Virusning jadal ko’payishi natijasida SD 4 limfotsitlar nobud bo’ladi. İmmun tizimi T-

limfotsitlarni ko’p ishlab chi q qani bilan, ularning qondagi qiymati keskin kamayib boradi.  

  Bunda butun immun tizim ishi buziladi, natijada inson turli infektsiyalarga nisbatan qarshi 

kurashuvchanligini yo’ qotadi va u saraton kasaliga yo’li qishi mumkin.