2 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги андижон давлат университети табиий фанлар факультети

277 
mahsulotlar iste`mol qilishadi. Bu formulani hech bo`lmasa 50 ga 50 
qilganimizda ayni muddao bo`lar edi.
Yana shu narsaga etiboringizni qarating. Organizmga shu mahsulotlar 
faqatgina suv orqali kiradi. Shuning uchun kundalik ratsionimizga suvni ham 
qo`shishimiz lozim. Bir kunda inson o`rtacha 1-1,5-2 l gacha suv iste`mol 
qilishi kerak. Vaholanki hozirgi kunda suvning o`rniga biz qayoqdagi 
ichimliklar jumladan: coca-cola, pepsi, Fanta, oddiy napitkalar, choylarni 
ichmoqdamiz. Tajribalarda shu narsa aniq bo`ldiki 2ta insonga biriga coca-
cola, biriga siydik ichkizilganda coca-cola ichgan insonga qaraganda siydik 
ichgan inson kam zarar ko`rgan ekan. Chunki coca-colaning pH ko`rsatkichi 
3,3, siydikninki bo`lsa 5,5ga teng ekan. 
Din odam tuproqdan yaratilgan, deb aytadi. Ammo quruq tuproqdan 
emas, loydan albatta. Zero, Alloh taolo ” ………barcha jonli mavjudotni 
suvdan (paydo) qilganimizni ko`rmadilarmi?! Deb aytadi.(Anbiyo surasi 30-
oyat). Rabg`uziyning yozishicha, Alloh Odam ato loyini qorib, ustiga o`ttiz 
to`qqiz yil achchiq va sho`r, bir yil esa chuchuk yomg`ir yog`dirgan ekan. 
Shuning uchun ham inson hayotining ko`p qismi g`amli, ozrog`i quvonchli 
bo`larkan. Qirq yil yoqqan yomg`irdan badanimiz ko`p suvga bo`kkan 
ko`rinadi – inson tanasining 65-66 % i, uning eng oliy uzvi bo`lmish bosh 
miyaning esa 80-82 %i suvdan iborat ekan. 
Tanamizning uchdan ikki qismi suv bo`lsa demak biz avvalo suv 
ekanmiz-da. Boz ustiga, odam va umuman barcha tirik organizm iste`mol 
qilib yutadigan ozuqaning ham 80-90 % i suvdan iborat bo`ladi. 
Hammaga ayonki suv qattiq (muz), suyuq (suv), va gaz (bug`) holatida 
bo`ladi. Bular fizikaga tegishli. Ammo bundan tashqari, har qanday suv yo 
tirik, yo o`lik holda bo`ladi. O`lik suv bilan tirik suvning xususiyati boshqa 
boshqa bo`ladi. 
Osmondan yoqqan qor-yomg`ir, havoning tunda sovushidan paydo 
bo`lgan shabnam-u qirovlar, muzliklarni erib suv holiga kelayotgan, daryo 
soylarda oqayotgan holati--- Tirik suv. Qizigan, qaynagan, yo qaynab bug`ga 
aylanayotgan suv---- o`lik suvdir. 
Tirik suvni shoirlar obihayot deb ta`riflaydilar. Ilk bahorda daryolarda 
tovush hosil qilib, top`lib toshib, anhorlarda pishqirib, bo`tan abo`lib 
oqadigan, jami dov daraxt va o`t-o`lanning tomiriga jon suv bo`lib yetib 
boradigan suvdir. 
To`g`ri o`lik suvni ham ichsa bo`ladi, ekin sug`orish mumkin, ammo 
ta`siri tirik suv kabi emas. O`lik suv, nari borsa kimyoviy tilda aytsak H
2
O, 
holos. 
Tirik suvning hususiyatlari. 
1. tirik suvlarni mikroskopda ko`rganimizda qor parchasiga o`xshab 
ko`inadi. 

---

278 
2. iste`mol qilayotgan suning tarkibidagi mineral moddalar bo`lishiga 
etibor berish kerak. 
3. sirt tarangligi yupqa bo`lish kerak. (qattiq va yumshoq suvlar) 
4. ichayodgan suvimiz – zaryadli bo`lishi kerak. 
5. pH ko`rsatkichi 7.5 ga teng bo`lishi kerak. 
6. suv tarkibida bakteriya,zambrug`, viruslarni bo`lmasligi kerak.
Og`ir parxezlar, sportzal abonomentlari, sexrli dori-darmonlar-
zamonamiz kishilari uzoq umr ko`rish va yoshlikni uzaytirish uchun nimalar 
qilishmaydi deysiz. Universal eliksir(yoshlik eliksiri) kashf qilishgunga qadar 
turli usullardan foydalanishga to`g`ri keladi, lekin ular har doim ham samara 
bermaydi. Ehtimol Himolay aholisi bunday muvaffaqiyat sirini bilar. 
Sivilizatsiyadan uzoqda yashovchi mahalliy aholi yosh va tetik ko`rinadi, 100 
yoshli yubileylarini nishonlaydi va tadqiqotchilarni inson salomatligi uchun 
zarur hamma narsa tabiatda mujassam ekanligiga ishontiradi. Uzoq umr 
ko`ruvchi sirli qabila xunzakutlar nomini olgan, chunki ularning yashash 
joyi Xunza daryosi qirg`og`ida joylashgan. Yevropaliklar bu kishilar haqida 
XX asrning boshlarida ingliz shifokori Mak-Karrisondan eshitishgan. U 
tog`larda istiqomat qiluvchi xalqlarga yordam berish uchun Hindistonga 
ketgan. Uning kuzatuvlariga ko`ra kasalliklardan jabrlanmagan yagona xalq 
o`ziga hos hayot tarzini kechiruvchi va sog`-salomatligi bilan ajralib turuvchi