2 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги андижон давлат университети табиий фанлар факультети

xunzakutlar bo`lgan. Qabila hayoti haqida batafsil bilish maqsadida 
fransuzlar 
xunzakutlarga 
tadqiqot 
ekspeditsiyasini 
jo`natishgan. 
Yevropaliklarni ochiq chehra bilan qarshi olishgan. Olimlar aholini 
ro`yhatdan o`tkazish vaqtida o`z hayratlarini yashira olishmagan; 20 ming 
xunzakutning aksariyati uzoq umr ko`ruvchi kishilar bo`lgan. Ularning 
oqsaqoli 120 yoshda bo`lsa, ba`zilari undan ham katta bo`lgan. Bu yerda 
yashovchi kishilarning uzoq umr ko`rish fenomenini aniqlash qiyin 
bo`lmagan. Olimlar ularni hayot tarzi va nima bilan oziqlanishini o`rgangan. 
Ma`lum bo`lishicha, ekologik sof muhit, xotirjamlik va ortiqcha 
hayajonmaslik muntazam jismoniy harakatlar va to`gri ovqatlanish 
mahalliy xalq salomatligiga ijoyib ta`sir ko`rsatgan. Ularning ratsioni asosi 
mevalar(ko`proq o`riklar), sabzavotlar, donli ekinlar va brinzadan iborat 
bo`lgan. Xunzakutlar bahorda-yangi hosil meva bergunga qadar parhez 
qilishadi, ungacha esa asosan quritilgan o`rikdan sharbat tayyorlab ichishadi.
Dunyoga xunzakutlar haqida ma`lumot bergan Mak-Karrisson ajoyib 
tajriba o`tkazdi. U mahalliy aholi ratsioni foydasini o`rganishga qaror qildi va 
buni 1200 kalamushda sinab ko`rdi. U tajribadagi kemiruvchilarni uch 
guruhga ajratadi:kalamushlar yevropaliklar parxezi, hindular parxezi va 
xunzakutlar 
parxeziga 
ko`ra 
oziqlantirildi. 
Ma`lum 
bo`lishicha, 
kalamushlarning birinchi guruhi tajovuzkor va g`zabnok bo`lib qolgan, 
ikkinchi guruhdagilarda hindularga hos bo`lgan kasalliklar kuzatilgan, 

---

279 
uchinchi guruh kalamushlari esa o`zlarini juda yaxshi xis qilishgan, shodon 
va faol hayot kechirishgan. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, sog`lom turmush tarzi uchun to`g
`ri va sifatli ovqatlanish talab qilinadi. Bundan tashqari ekologik sof 
muhit, xotirjamlik va ortiqcha hayajonmaslik muntazam jismoniy harakatlar 
ham xalq salomatligiga ijoyib ta`sir ko`rsatadi.