23– Мавзу: Термо-механик ва механик пайвандлаш. Хар хил металларни пайвандлаш. Электр контакт усулида пайвандлаш. Учма-уч, нуқтавий ва роликлар ёрдамида пайвандлаш. Пайванд чокларда учрайдиган нуқсонлар

26.11. Углеродли ва легирланган пўлатларни пайвандлаш
Кам углеродли ва кам легирланган пўлатларнинг пайвандланишлиги яхши ва кўпчилик усуллар билан қийинчиликсиз пайвандланади. Углеродли ва легирланган пўлатлар таркибида углерод С > 0,3% бўлса (Стал 45; ЗОХГСА; 40ХНМА ва ҳ.к.) пайвандлаш режасида гобланишга дугор келиши мумкин (термик таъсир қилиш зонасида).
Бу режимларда мартенсит микроструктураси ҳосил бўлади.
Шунинг учун бу пўлатлар учун юқори қаттиқлик ва паст пластиклик ҳарактерли (темир таъсир қилиш зонасида: ТТКЗ).
Бундай пўлатларни пайвандлашда юқорида айтилган совуқ дарзлар кетиши мумкин.
Бу пўлатни ёй пайвандлашда қуйидаги тадбирларга риоя қилиш керак. Дастлабки ва кейинги қиздириш загатовкаларни Т = 100-130°С. секин совиши ва ТТКЗ да тоблаш олдини олиш.
2.Електрод, флюсларни қиздириб олиш Т = 400-450°С, 3 соат давомида ва газларни кўритиш. Мақсад водородни пайванд чоки металига киритмаслик. 3.Паст (300-400°С) ёки юқори (600-700°С) бушатиш пайванд бирикмасини, пайвандланиб бўлган захотиек. Мақсад, тобланган стўқтура пластиклигини ошириш ва водородни йўқотиш.
Контакт нуқтавий пайвандлашда бу пўлатлар учун юмшоқ режим танланади: ток билан узоқ вақт қиздириш ва заготовкани машинадан олиш. Мақсад: иссиқлик электрод орқали ўтмасин, чунки ўтса, тез совийди, тобланади).

26.12. Юқори легирланган коррозияга чидамли пўлатларни пайвандлаш

Коррозияга чидамлиликни юқори миқдордаги хром Сг>12% таъминлайди, Ни = 8% аустенит структурасини ушлаб туради. (10Х18М9Т ва х. к.). Пайвандлашда, металнинг юқори ҳароратда - 500-800°С бўлиши натижа­сида, чок ва ТТКЗ металлари коррозияга чидамлилик қобилятини йўқотиши мумкин. Сабаби: метал зоналари чегараларида хром карбиди ҳосил бўлади ва чегара участкаларидаги метал доналарида хромнинг камайиши. Натижада: пайванд метал кристаллараро коррозияга учрайди. Ёй пайвандлашда бунга йўл қуймаслик учун қўйдаги қоидага риоя қилиш керак:
1.Кам ток сарфлаш (Дж/смк), иссиқликни яхши ўтказадиган мис подкладкалардан фойдаланиш. Мақсад: металлни иссиқ ҳароратда туриш вақтини камайтириш.
2. Термик ишлаш: пайвандлашдан сўнг: қиздириш 1100°С гача ва сувда гоблаш. Бунда хром карбидлари эриб кетади, тоблаш аустенит структурасини ушлаб қолади.
Ёй пайвандлашда аустенитли пўлатларда иссиқ дарз кетиши мумкин. Легирловчи элементларнинг миқдори кўплигидан кристализатсия интервали катта. Бундан ташқари бунга сабаб зарарли қўшимчаларнинг (5) борлигидадир. Дарз кетишига яна чок структурасининг йирик столбасимон макраструктураси. Буни кристалланиши хали суюқ фаза тугамасидан гугайди. Бунга йўл қуймаслик учун


26.18-расм. Пўлатни кристаллараро коррозияси кўриниши.