25 mavzu: tashqi savdo siyosati reja tashqi savdo siyosatining mohiyati va vositalari

3. 
Ishlab chiqaruvchilarga subsidiyalar va importni kvotalar orqali 
tartibga solish 
Miliy ishlab chiqaruvchilarni xorijiy firmalar raqobatidan himoya qilishning 
muqobil usuli ularga bevosita subsidiya berish hisoblanadi. 
Ishlab chiqarish subsidiyasining tariflardan afzalligi shundan iboratki, u bir 
tomondan, milliy ishlab chiqarishni S0 dan S1 gacha o’sishini ta’minlasa (31 - 
chizma), ikkinchi tomondan, iste’molning mutlaq kamayishiga olib kelmaydi. 
Chunki, ichki narxlar jahon narxlaridan qimmatlashmaydi. 
Subsidiya sharoitida ishlab chiqaruvchilar uchun ichki narxlar darajasi Pd, 
jahon narxlari Pw darajasiga teng. Shuning uchun, haqiqiy iste’mol hajmi D0 ga 
teng. Tarif kiritilgan sharoitda esa u D1 gacha kamaygan bo’lur edi. Mamlakat 
farovonligidagi mutlaq yo’qotish esa «b» sohasidangina iborat bo’ladi. Ayni paytda 
ishlab chiqarishga berilgan bevosita subsidiyalar ishlab chiqarish xarajatlarining 
samarali taqsimlanishini kafolatlamaydi, chunki aynan qaysi tarmoqni xalqaro 
raqobatdan himoya qilishni bilish qiyin bo’ladi. Subsidiyalarni joriy qilgandan so’ng 
ularni bekor qilish qiyin bo’ladi, raqobat muhiti yo’qoladi hamda bu xarajatlarni 
moliyalashtirish muammosi kuchayib boraveradi. Shuning uchun iqtisodiyotni 
tartibga solish, bandlik darajasini oshirish va yalpi talabni qondirish maqsadida fiskal 
va pul-kredit siyosatlari qo’llaniladi. Ushbu siyosatlarni qo’llashdan asosiy maqsad 
mamlakat ishlab chiqarishini xalqaro raqobatdan himoya qilish, ishsizlik darajasini 
eng past holatga keltirish va xalq farovonligini oshirishdan iborat. 
P 
Sd 
S’d 
Subsidiya 
Pd=Pw 
b 
d 
Tarif joriy kilgandan keyingi 
import 
S0 
S1 
D1 
D0 
Q 
429 

---

430 
Subsidiya joriy kilgandan keyingi import