28 mavzu: buxgalteriya hisobini konsepsiyasi va tamoyillari

- Hisob-kitob schyotidagi pulmablag’’lari hisobi schyotlari

Korxonalarning bankdagi hisob-kitob schyotidagi pulmablag’’larining mavjudligi va xarakati to’gisidagi ma'lumot umumlashuvi 5110 "hisob-kitob schyoti"da amalga oshiriladi.Hisob-kitob schyotida ho’jalik jarayonlarini (o’erasiyalarini) amalga oshirish tartibi va rasmiylashtirilishi O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilanadi.
5110 "Hisob-kitob schyoti" debetida korxonaning hisob-kitob schyotiga kelib tushgan pulmablag’’lari aks ettiriladi. 5110 "Hisob-kitob schyoti"ning kredit tomonida korxonaning hisob-kitob schyotidan chiqim qilingan pulmablag’’lari aks ettiriladi. Bankdan olingan kuchirmani tekshirish natijasida aniqlangan, korxona hisob-kitob schyotining debet yoki kredit tomoniga noto’gi olib borilgan pulmablag’’lari 4210 "Da'volar bo’yicha olinadigan schyotlar" yoki 6860 "Da'volar bo’yicha to’lanadigan schyotlar" schyotlarida aks ettiriladi.
Buxgalteriya hisobida hisob-kitob schyotidagi jarayon (o’erasiya)lar bankdan olingan kuchirmalar va ularga ilova qilingan pulva hisob xujjatlariga asosan aks ettiriladi.

51. 
    - Valyuta schyotlari hisobining schyotlari
    

Respublika xududi va xorij banklaridagi chet el valyuta schyotlarida mavjud bo’lgan pulmablag’’larining mavjudligi va xarakati to’gisidagi ma'lumotlar kuyidagi schyotlarda umumlashtiriladi:
5210 "Mamlakat ichidagi valyuta schyotlari"; 5220 "Xorijdagi valyuta schyotlari".
Valyuta schyotlarida o’erasiyalarni amalga oshirish va xuj-jatlashtirish tartibi Uzbekistan Respublikasi Markaziy bankining me'yoriy xujjatlari asosida tartibga solinadi.Korxona valyuta mablag’’i hisobi schyotining debetida, korxona valyuta schyotiga pulmablag’’lari tushumi, kreditida esa - pulmablag’’larining chiqimi aks ettiriladi. Bankdan olingan kuchirmani tekshirish natijasida aniqlangan korxona valyuta schyotining debet yoki kredit tomoniga noto’gi olib borilgan pulmablag’’lari 4210 "Da'volar bo’yicha olinadigan schyotlar" schyotida aks ettiriladi. Buxgalteriya hisobida valyuta schyotida o’erasiyalar bankdan olingan kuchirma va ularga tavdim etilgan pul- hisob xujjatlariga asosan aks ettiriladi.
Valyuta mablag’’lari hisobi bo’yicha analitik hisob tashqilotlarda chet el valyutasidagi pul mablag’’larini saqlash uchun bank tizimvda ochilgan xar bir schyot bo’yicha aloxida hisobga olib boriladi.
Ushbu bo’limning schyotlari korxonaga tegishli bo’lgan kassadagi mavjud milliy va chet el valyutasidagi, O’zbekiston Respublikasi hududi va xorijdagi banklar schyotlardagi pul mablag’lari, pul ekvivalentlari, qimmatli qog’ozlarga qilingan qisqa muddatli qo’yilmalar, shuningdek kamomadlar va qiymatliklarning buzilishidan yo’qotishlar va boshqa joriy aktivlarning mavjudligi va xarakati to’g’risidagi axborotlarni umumlashtirish uchun mo’ljallangan.
Ushbu bo’limdagi schyotlarda chet el valyutasidagi pul mablag’lari va ularga tegishli operatsiyalar milliy valyutada - so’mda, chet el valyutasini pulli hisobkitob xujjatlaridan ko’chirma olingan sanadagi O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki kursi bo’yicha qayta hisoblash orqali hisobga olinadi. Pul mablag’lari qoldiqini hisobot oyining oxirgi sanasidagi O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki kursi bo’yicha xar oydagi qayta baxolash natijasidagi kurs farqlari (ijobiy kurs farqi) 9540 “Valyutalar kurslari farqidan daromadlar” yoki (salbiy kurs farqi)
9620 “Valyutalar kurslari farqidan zararlar” schyotiga olib boriladi.
Ushbu bo’limda quyidagi schyotlardagi hisob tartibi yoritiladi:
5000- Kassadagi pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlar;
5100-Hisob-kitob schyotidagi pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlar;
5200- CHet el valyutasidagi pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlar;
5500- Bankdagi maxsus schyotlardagi pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlar;
5600- Pul ekvivalentlarini hisobga oluvchi schyotlar;
5700- Yo’ldagi pul mablag’ (o’tkazma)larini hisobga oluvchi schyotlar;
5800- Qisqa muddatli investitsiyalarni hisobga oluvchi schyotlar;
5900- Kamomadlar va qiymatliklarning buzulishidan yo’qotishlar va boshqa joriy aktivlarni hisobga oluvchi schyotlar.
Korxona kassasidagi pul mablag’larining naqdligi va xarakati to’g’risidagi axborotlarni umumlashtirish quyidagi schyotlarda amalga oshiriladi:
5010 “Milliy valyutadagi pul mablag’lari”; 5020 “Chet el valyutasidagi pul mablag’lari”
Zarur xollarda ayrim (transport, aloqa) korxonalarda “Korxona kassasi” va “Operatsion kassa” kabi schyotlar ochilishi mumkin.
Kassadagi pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlarning (5000) debeti bo’yicha korxona kassasiga kelib tushgan pul mablag’lari aks ettiriladi. Krediti bo’yicha korxona kassasidan to’lanadigan pul mablag’lari va limitdan ortiqcha pulni bankka topshirish aks ettiriladi.
Kassadagi pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlar (5000)ning boјlanishi