2–sho’ba ilg‘or xorijiy tajribalar, xalqaro baholash dasturi talablari orqali o‘qitish metodologiyasini takomillantirish
Download 1.85 Mb.
|
2-sho\'ba B.Umarov 2023 тахрир турт
- Bu sahifa navigatsiya:
- ANNOTATION The article talks about ways to develop students ability to think logically with the help of PISA tests. Key words
|
ANNOTATSIYA
Maqolada PISA testlari yordamida o‘quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish usullari haqida so’z yuritiladi. Kalit so’zlar: xalqaro baholash dasturi, ko’nikma, funksional savodxonlik, muammo, savodxonlik, malaka, kompetensiya, axborot resurslari. ANNOTATION The article talks about ways to develop students ability to think logically with the help of PISA tests. Key words: international assessment program, skill, functional literacy, problem, literacy, competence, competence, information resources. АННОТАЦИЯ В статье говорится о способах развития у учащихся способности к логическому мышлению с помощью тестов PISA. Ключевые слова: международная программа оценивания, навык, функциональная грамотность, проблема, грамотность, компетенция, компетенция, информационные ресурсы. Xalqaro talabalarni baholash dasturi (PISA) har 3 yilda bir marta 15 yoshli oʻquvchilarning oʻqish, matematika va tabiiy fanlar boʻyicha savodxonligini oʻlchaydigan xalqaro baholash hisoblanadi. PISA shuningdek, muammolarni hamkorlikda hal qilish kabi umumiy yoki kurslararo kompetensiyalarni o‘z ichiga oladi. PISA oʻquvchilar majburiy taʼlim tugashi arafasida egallagan funksional koʻnikmalariga urgʻu beradi. PISA sanoatlashgan mamlakatlarning hukumatlararo tashkiloti Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (OECD) tomonidan muvofiqlashtiriladi va AQShda NCES tomonidan o‘tkaziladi. Xalqaro talabalarni baholash dasturi (PISA) 15 yoshli oʻquvchilarning koʻnikma va bilimlarini xalqaro baholash, bundan tashqari, u o‘quvchilar, maktablar va ta'lim tizimlarining muvaffaqiyatiga hissa qo'shadigan bir qator omillar haqida ma'lumot beradi. PISA Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotiga (OECD) aʼzo davlatlar oʻrtasidagi hamkorlikdagi saʼy–harakatlardir[3,38bet]. 2000–yilda boshlangan loyihada asosiy e’tibor 15 yoshli o‘smirlarning majburiy ta’lim tugashiga yaqin bo‘lgan imkoniyatlariga qaratilgan. Har uch yilda bir marta boshqariladi, u o‘qish, matematika va ilmiy savodxonlik bo‘yicha hisobot beradi va asosiy e'tibor bo‘lgan yillarda ushbu sohalardan birini batafsilroq ko‘rib chiqadi. Asosiy e'tibor sifatida bitta fan chuqurroq sinovdan o'tkaziladi va bu umumiy sinov vaqtining qariyb yarmini oladi. 2000 va 2009–yillarda bo‘lgani kabi 2018–yilda ham asosiy soha o‘qish bo‘ldi. 2003 va 2012–yillarda matematika, 2006 va 2015–yillarda esa tabiiy fan asosiy yo‘nalish bo‘ldi. Talabalarning innovatsion sohadagi malakasi ham har bir davrada baholanadi. 2018–yilda innovatsion soha global kompetensiya, ya’ni talabalarning atrofdagi dunyo bilan o‘zaro munosabatda bo‘lish qobiliyati edi. PISA 2022 da asosiy soha sifatida matematika, kichik soha sifatida o‘qish va tabiiy fanlar, innovatsion soha sifatida ijodiy fikrlash bo‘ldi. PISA xalqaro baholash bo‘lgani uchun u ta’lim jarayonining asosiy natijalari sifatida umume’tirof etilgan ko‘nikmalarni o‘lchaydi. Baholash faktlar bo‘yicha test o‘tkazish o‘rniga, majburiy maktab ta’limini tugatayotgan yoshlarga, ularning bilim va ko‘nikmalarini hayotdagi qiyinchiliklarga dosh berishga qodirligiga e’tibor qaratadi. PISA Iqtisodiy Hamkorlik va Taraqqiyot Tashkiloti (OECD) tomonidan oʻtkaziladigan xalqaro baholash boʻlib, 15 yoshli oʻquvchilar maktabda olgan bilim va koʻnikmalarini hayotdagi muammolar va vaziyatlarda qanchalik qoʻllay olishlarini baholashga qaratilgan. Bu o‘quvchilarning mavjud o‘quv dasturini qanchalik yaxshi tushunishlari uchun sinov emas. PISA da ishtirok etish nima uchun kerak? PISA baholash dasturining bir qismi bo‘lib, undan o‘quvchilarning yutuqlarini taqqoslash, izchillik bilan kuzatish va hisobot berish uchun foydalaniladi. PISAda ishtirok etish, shuningdek, mamlakatda ta'lim tizimi milliy va hudud darajasida qanchalik adolatli ekanligini ko‘rsatadigan ma'lumotlarni taqdim etadi. PISA kabi xalqaro baholash natijalari mamlakatlarning vaqt o‘tishi bilan ko‘rsatkichlari qanday o‘zgarishini tahlil qilish uchun ishlatilishi mumkin. Bu testlar bilan birga keladigan kontekstli soʻrovlar maʼlumotlari orqali mamlakat hukumatiga oʻquvchilar uchun yaxshi natijalarga erishishga qaratilgan siyosatni ishlab chiqishda foydalanish mumkin boʻlgan taʼlim tizimlari oʻrtasidagi oʻxshashlik va farqlarni aniqlash imkonini beradi. Barcha ishtirokchi mamlakatlar uchun PISA ning barcha davrlari bo‘yicha ma’lumotlar OECDning PISA veb–saytida mavjud[2,85bet]. PISA dasturi oʻquvchilarning ish faoliyatini jinsi, ular oʻqigan maktab sektori (hukumat, katolik yoki mustaqil), maktabi qayerda joylashganligi (metropoliya, mintaqaviy yoki uzoq) va ularning oilalarining ijtimoiy–iqtisodiy kelib chiqishi boʻyicha ham taqqoslaydi. Natijalar alohida maktablar yoki o’quvchilarga tegishli emas. PISA talabalarning individual yutuqlarini baholamaydi. PISA da o'qish, matematika va tabiiy fanlarni to'g'ridan–to'g'ri baholashdan tashqari, o’quvchilar o'zlari va uylari, axborot va kommunikatsiya texnologiyalari, maktab tajribasi, ish faoliyati va boshqalar bilan munosabatlari haqida umumiy so'rovnomani to'ldiradilar. Maktab direktorlari alohida so'rovnomani to'ldiradilar[4,56bet]. Baholash mazmunini aniqlash uchun OECDga a'zo mamlakatlar ekspertlari har bir fan uchun ta'riflarni ishlab chiqdilar, bu esa sinov vositalarini tayyorlash uchun xizmat qiladi. O'qish savodxonligi: o'z maqsadlari va salohiyatiga erishish, bilimlarni rivojlantirish va jamiyatda ishtirok etish uchun yozma matnlarni tushunish, foydalanish va mulohaza yuritish qobiliyati. Matematik savodxonlik: matematikani aniqlash, tushunish va shug'ullanish, shuningdek, matematikaning konstruktiv va fikrlovchi fuqarolarning shaxsiy, kasbiy va ijtimoiy hayotidagi roli haqida asosli xulosalar chiqarish qobiliyati. Tabiiy–ilmiy savodxonlik: inson faoliyati natijasida tabiat dunyosi va unga kiritilgan o'zgarishlarni tushunish va qaror qabul qilishga yordam berish uchun ilmiy bilimlardan foydalanish, savollarni aniqlash va dalillarga asoslangan xulosalar chiqarish qobiliyati. Quyida biz tabiiy–ilmiy savodxonlikni baholash uchun PISA topshiriqlaridan namuna keltiramiz. Jismoniy mashqlar Jismoniy mashqlarni muntazam, ammo me’yorda bajarish salomatligimiz uchun foydalidir. 1–savol Jismoniy mashqlarni muntazam bajarishning salomatlik uchun foydasi nimada? Har bir fikr uchun “Ha” yoki “Yo‘q”ni aylanaga oling.
Baholash mezoni O‘quvchilar mazkur topshiriqni bajarish uchun jismoniy mashqlarning organizm uchun foydasini bilishlari kerak: jismoniy mashqlar yurak va qon tomirlar sistemasi kasalliklari hamda ortiqcha vaznga ega bo‘lishning oldini oladi. Jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanganda ovqat bilan qabul qilingan, organizmda zaxira sifatida to‘plangan yog‘, undagi kaloriyalar sarflanadi. Agar o‘quvchilar quyidagi ketma–ketlikda uchta to‘g‘ri javobni belgilashsa, javob to‘liq qabul qilinadi (1 ball): Ha, Yo‘q, Ha. Javob yo‘q yoki boshqa javoblar bo‘lsa, javob qabul qilinmaydi (0 ball) . Mazkur topshiriq o‘quvchilarning hodisalarni ilmiy jihatdan tushuntirish kompetensiyasini baholashga qaratilgan. 2–savol Jismoniy mashqlarni bajarganda muskullarda nima yuz beradi? Har bir fikr uchun “Ha” yoki “Yo‘q”ni aylanaga oling
Baholash mezoni Mazkur topshiriqni bajarish uchun o‘quvchilar jismoniy mashqlarning organizm uchun foydasini bilishlari kerak: muskullarning qon bilan ta’minlanishi ortadi. Muskullarda yog‘ zaxira sifatida to‘planmaydi, aksincha, parchalanadi. Agar o‘quvchilar quyidagi ketma–ketlikda ikkita to‘g‘ri javobni belgilashsa, javob to‘liq qabul qilinadi (1 ball): Ha, Yo‘q. Javob yo‘q yoki boshqa javoblar bo‘lsa, javob qabul qilinmaydi (0 ball). Mazkur topshiriq o‘quvchilarning hodisalarni ilmiy jihatdan tushuntirish kompetensiyasini baholashga qaratilgan. 3–savol Nima sababdan tanangiz tinch holatda bo‘lgandagiga nisbatan jismoniy mashqlar bajarish jarayonida tezroq nafas olishingizga to‘g‘ri keladi?[1.71bet] Oxirgi savol o‘quvchilar o‘zi javobini yozadigan topshiriqlardan biri bo‘lib, bunda o‘quvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyati sinovdan o‘tkaziladi. O‘quvchilarimizning aksariyat qismi javob variantlari mavjud bo‘lgan testlarni yechishga odatlanishgan ammo, bunday javob yoziladigan testlar o‘quvchilarning fikrlash qobiliyati va yozma nutqini rivojlantirishga xizmat qiladi. Download 1.85 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|