3- маъруза Электр катталиклар

Электростатик майдонда ихтиёрий берк контур бўйича майдон кучланганлигининг чизиқли интеграли нолга тенг: Edl=0 Электро-статик майдоннинг бу муҳим хусусияти энергия сақланиш қонуни принципидан келиб чиқади. Заряди q га тенг бўлган нуқтавий жисм AmBnA (2.2-расм) берк контури бўйлаб кўчмоқда, деб фараз қилай-лик. Берк контурнинг бир қисмида ҳаракат майдон кучлари йўнали-шида бўлади ва майдон кучлари ҳосил қилаётган иш мусбат бўлади. Берк контурнинг қолган қисмида ҳаракат майдон кучлари йўналишига тескари бўлади ва майдон кучлари ҳосил қилаётган иш манфий бўлади. Майдон кучлари q зарядли жисмни бутун берк контур бўйлаб кўчириш учун ҳосил бажарган иш нолга тенг бўлиши шарт: q Edl=0, яъни Edl=0. 2.2-расм

Электростатик майдонда ихтиёрий контур бўйлаб кучланганлик-нинг чизиқли интеграли нолга тенг бўлиши шарт. Бундан, бевосита берилган бошланич ва кейинги А ва В нуқталар танланишидан май-дон кучланганлиги чизиқли интегралининг боғлиқ эмаслиги келиб чиқади. Дарҳақиқат, Бундан интеграллашдаги m ва п йўллар ихтиёрий танлан, демак электро-статик майдонда интеграл Edl итеграллаш йўлини танлашга боғ-лиқ бўлмайди ва фақат А ва В координаталар танланишига боғлиқ. Шу интегралга тенг бўлган қийматни А ва В нуқталар потенциал-ларининг фарқи дейилади ва UA – UB каби белгиланади. Демак UA – UB = Edl келиб чиқади.

Кейинги нуқта сифатида фазодаги Р нуқтани оламиз. У ҳолда интеграл Edl нинг қиймати фақат А нуқтанинг x, y, z координа- талари функцияси бўлади. Бу функцияни UA ёки U (x, y, z) белгила-сак, қуйидагича ёзиш мумкин: Edl = UA = U (x, y, z). U қийматни кўрилаётган майдон нуқтасининг электр потенциали дейилади. Берилган нуқта Р потенциали нолга тенг, чунки UA= Edl = 0. Ўзгармас токли қўзғолмас ўтказгичлар атрофидаги ва улар ичида-ги электр майдони стационар электр майдони (Естац) деб аталади. Электр майдони кучланганлиги чизиқларини тўғри бурчак ости-да кесиб ўтувчи юзалар тенг электр потенциалли юзалар дейила-ди. Дарҳақиқат, бу юзадаги ихтиёрий чизиқ бўйлаб га эга бўламиз, чунки .