3-маъруза минераллар. Минералларнинг пайдо бўлиши тўғрисида тушунча. Тоғ жинс ҳосил қилувчи минераллар

Тоғ жинсларини ҳосил қилувчи минералларнинг ҳажмий сиқилиш коэффициенти (П.Н.Панюков бўйича, 1978)

Минераллар гуруҳи	Ҳажмий сиқилиш коэффициентининг чегаравий қийматлари 10^5Мпа	Минераллар
Кам сиқилувчан	0,2-0,8	Олмос, корунд, гранатлар, топаз
Ўртача сиқилувчан	0,8-1,6	Турмалин, оливин, сидерит, пироксенлар, апатит, доломит, флюорит, амфиболлар, кальцит, арогонит, асосли плагиоклазлар
Сиқилувчан	1,6-3,2	Нордон плагиоклазлар, ангидрит, микроклин, ортоклаз, слюдалар, гипс, кварц
Ўта сиқилувчан	3,2-6,4	Галит, графит, сильвин

3.6-жадвалда келтирилган маълумотлар таҳлилининг кўрсатишича, минералларнинг эластик модулини ўзгариши уларнинг қатор хусусиятларини ҳам ўзгаришига ўз таъсирини кўрсатади.

Жумладан, эластиклик модулини ошиши билан уларда эластик тўлқин тарқалиш тезлиги қонуний равишда ошиб боради. Лекин бу ўзгариш ҳамма минералларда ҳар хил даражада юз беради. Бу эса ўз навбатида уларнинг минералогик таркиби билан боғлиқлигидан далолат беради.
3.6-жадвал
Энг асосий тоғ жинс ҳосил қилувчи минералларнинг эластиклик хусусиятларининг ўртача қийматлари
(Б.П.Беликов бўйича, В.Д.Ломтадзедан, 1984)

№