3-маъруза минераллар. Минералларнинг пайдо бўлиши тўғрисида тушунча. Тоғ жинс ҳосил қилувчи минераллар


Минераллар Эластик-лик модули, 10 МПа


Download 57.7 Kb.
bet5/5
Sana17.06.2023
Hajmi57.7 Kb.
#1533345
1   2   3   4   5
Bog'liq
3-маъруза тайёр

Минераллар

Эластик-лик модули, 10 МПа

Сури-лиш модули,
104 МПа

Ҳажмий сиқилиш модули
104 Мпа

Пуассон коэффи-циенти

Эластик тўлқин тарқалиш тезлиги, 103 м/с

бўйлама

кўндаланг

1

Кварц

9,64

4,44

3,7

0,09

6,05

4,09

2

Ортоклаз

6,30

2,44

5,24

0,29

5,68

3,09

3

Микроклин

7,48

2,93

5,57

0,28

6,13

3,39

4

Плагиоклазлар

7,75

3,23

6,56

0,28

6,25

3,49

5

Слюдалар

7,12

2,84

5,23

0,28

5,62

3,14

6

Нефелин

7,37

2,87

4,86

0,24

5,76

3,37

7

Амфиболлар

12,46

4,98

9,86

0,25

6,85

3,96

8

Пироксенлар

14,37

5,78

9,50

0,24

7,33

4,28

9

Оливин

21,67

8,67

13,12

0,24

8,77

5,00

10

Гранат

24,28

9,55

14,52

0,27

8,73

4,28

11

Кальцит

8,45

3,32

7,19

0,28

6,32

3,50

Шунингдек минераллар сув таъсирида ҳам ўз хосса ва хусусиятларини ўзгартиради. В.Д.Ломтадзенинг (1984), Х.М.Хорн томонидан минералларни қуруқ ва ҳўл ҳолатидаги сурилишга бўлган қаршилигини ўзгариши устида олиб борган эксперимент натижаларини келтиришича, энг асосий жинс ҳосил қилувчи минералларнинг қуруқ ҳолатидаги ишқаланиш коэффициенти 0,11 дан 0,5-0,65 оралиғида ўзгарса, намлангандан кейин уларнинг ишқаланиш коэффициенти 3,5 баробардан 5 баробаргача ошган (3.7-жадвал).


3.7-жадвал
Баъзи жинс ҳосил қилувчи минералларнинг ишқаланиш коэффициенти
(Х.М.Хорн бўйича, В.Д.Ломтадзедан, 1984)

Минераллар

Пластинкаларнинг ишчи юзасини ишқаланиш коэффициенти

Қуруқ

Намланган

Тиниқ кварц

0,11

0,42

Оқ кварц

0,16

0,51

Қизғиш кварц

0,12-0,13

0,45

Микроклин

0,13

0,76-0,77

Кальцит

0,14-0,21

0,60-0,68

Мусковит

0,30-0,36

0,22-0,26

Флогопит

0,22-0,25

0,15-0,16

Биотит

0,26

0,13

Хлорит

0,35

0,22

Серпентин

0,50-0,65

0,29-0,48

Тальк (стеатит)

0,26

0,23

Тальк

0,24

0,14

Шунинг учун жинс ҳосил қилувчи минералларнинг хосса ва хусусиятларини сув таъсирида ўзгариш даражасини ҳисобга олиш фанда катта аҳамиятга эга.


Такрорлаш ва текшириш учун саволлар.

  1. Минерал нима? Минераллар тўғрисида тушунча беринг.

  2. Магматик гуруҳга кирувчи минераллар қаерда ва қандай шароитда вужудга келади? Чўкинди гуруҳга кирувчи минераллар-чи?

  3. Минералларни пайдо бўлишида нураш жараёнининг аҳамияти. Физик нураш жараёнида янги минерал пайдо бўладими?

  4. Метаморфизм гуруҳига кирувчи минераллар қандай вужудга келади? Метаморфизм жараёни тўғрисида тушунча беринг.

  5. Каолинит минералининг ҳосил бўлиш химиявий реакциясини ёзинг. Каолинит қайси минераллар гуруҳига киради?

  6. Қандай минераллар тоғ жинс ҳосил қилувчи минераллар деб аталади?

  7. Асосий ва акцессор минералларга тушунча беринг?

  8. Гил жинсларида, жумладан лёсс жинсларидаги минераллар ўзларининг пайдо бўлиш шароитига қараб қандай минералларга бўлинади, уларга тушунча беринг?

1 Нураш – бу тоғ жинслари, уларни ташкил этиб турувчи минералларнинг физик, химик ва биохимик йўллар билан емирилиши, парчаланиши, ўзгариши ва янги минералларнинг вужудга келиши жараёнларининг мажмуасидир.

2 Тоғ жинслари, уларнинг пайдо бўлиши, таркиби, хосса ва хусусиятлари тўғрисидаги маълумотлар кейинги мавзуларди берилган.

Download 57.7 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling