3-Mavzu: Basketbol o‘yin texnikasining tasnifi

Sakraganda yuqoridan bir qo’llab to’p otish (sakraganda to’p otish) zamonaviy
basketboldagi xujumning asosiy vositasidir. Jaxonning kuchli erkaklar jamoalari musobaqalarida
o’yindagi xamma to’p otishlarning 70 g’oizgachasi xuddi shu usul bilan xar xil masog’alardan
bajariladi, bu otishning bir qancha kurinishlari bor. Ularni masog’aga qarab va ximoyachining
qarshi xarakatining xususiyatiga qarab tanlanadi. Namuna sig’atida bu otishning urta
masog’adan otish xolatini taxlil qilamiz.
Tayyorlov qismi: o’yinchi to’pni xarakatda oladi va darxol ung oyoq bilan tuxtatuvchi
qadam quyadi. Sung ung oyog’i yoniga chap oyog’ini quyadi, tirsaklarini bukib to’pni chap qul
bilan yuqoridan-yonidan ushlagan xolda uni ung qul bilan bosh ustiga olib chiqadi.
Asosiy qism: o’yinchi ikkala oyog’i bilan depsinib sakraydi, bunda gavda tug’ri xalqa
tomonga burilgan, oyoqdar biroz buqilgan. Sakrashning yuqori nuqtasiga etgan paytda o’yinchi
ung qulining oldinga-yuqoriga tuG’rilanishi bilan to’pni xamda barmoq panjalarining kuchli,
lekin mayin xarakati bilan yunaltiradi. To’pga teskari aylanma xarakat beriladi. Ung qul
panjasining xarakati boshlangan paytda chap qul to’pdan olinadi (21-rasm).
21-rasm. Sakraganda bir qo’llab to’p otish.
Bir qo’l bilan «kryuq” (aylanma) usuli bilan to’p otishni kuproq markaziy o’yinchilar

---

baland buyli uimoyachining g’aol qarshi uarakati paytida yaqin va urta masog’a oraliqlardan
uujum qilish uchun g’oydalaniladi.
Tayyorlov qismi: o’yinchi chap oyoq bilan raqibni qarshi tomonga qadam quyadi, chap
oyog’ini engil bukib, shchit tomonga chap yoni bilan buriladi. To’p tushirilgandan ung qulning
buqilgan panjasida va yuqoridan chap qul bilan yurdamida ushlab turiladi, savat tomonga boshni
buriladi.
Asosiy qism: chap oyoq bilan erdan itarilib, o’yinchi yuqoriga sakraydi, shu bilan bir
vaqtda ung qulni to’p bilan gavdadan uzoqlashtiradi va yoysimon uarakat bilan yuqoriga
ko’taradi. TuG’ri burchak ostida tirsak bugimida buqilgan chap qul to’pni uimoyachidan
tusganday buladi, ung oyoqning tizzasini yuqoriga tortib olinadi. Qo’l boshga
yaqinlashayotganda eng yuqori nuqtada to’pni chiqariladi. Uni bosh ustidan savatga
yunaltirishadi.
Kuchli ta’qib va straxovka qilish paytida ba’zi markaziy o’yinchilar to’pni qul bilan tuliq
yoysimon uarakat qilishni ag’zal kurishmaydi. Ular to’pni ikki qul bilan uimoyachidan boshqa
tomonga yuqoriga chiqarishadi, sung bir qul bilan yoysimon yakunlovchi qismini utkazishadi,
xolos, ya’ni to’pni yarim «kryuq” (aylanma) qilib tashlashadi.
To’pni savatga qayta otish. Savatga otilgan to’p unga tushmay shchitdan sapchib yoki savat
yaqinidan utib ketgan uollarda o’yinchi sakrab to’pni uavoda ilib olgandan keyin to’p bilan erga
tushib, nishonga olib tashlash uchun vaqt bulmaydi. Bunday uollarda ikki qullab yoki bir qul
bilan to’pni savatga yana tashlash kerak.
To’pni bir qul bilan yana qushimcha otish (tashlash) paytida basketbolchi to’pni yuqoriroq
nuqtada ilib olishga erishadi. Sakraganda va to’pni yoyilgan panjaga qabul qilib, o’yinchi qulni
engil bukadi va shu bilan bir vaqtda barmoqlar va panjalar bilan yumshoq yakunlovchi uarakat
qilib, shu erning uzida qo’lni tugrilaydi. Xalka tepasida to’pni kayta otish paytida panja
karakatlari. To’p kalkaga juda yakin bulsa, eng yaxshisi uni panjada ushlab kolmasdan, balki
turtib yuborish kerak.