3-mavzu. Klassik (mumtoz) maktab vakillarining iqtisodiy qarashlari

P.Buagilьberning iqtisodiy muammolarga bagʼishlangan asarlari:

3.3. ХVII-ХVIII asrlarda Fransiya taraqqiyotining xususiyatlari va uni P.Buagilьber qarashlarida aks etishi

P.Buagilьberning iqtisodiy muammolarga bagʼishlangan asarlari:

1.«Fransiya holatining mufassal tavsifi, uning farovonligining pasayishi sabablari va qayta tiklanishining oddiy usullari...»

2. «Fransiyani qoralash»

1691 yilda u Fransiyani og‘ir iqtisodiy ahvoldan chiqarish tizimini taklif etdi. Dastlabki fikrlari buyicha turli islohotlar o‘tkazib (ular burjuademokratik harakterga ega bo‘lishi kerak edi), 1707 yilda esa uning g‘oyalari yetilib, quyidagi uch qismdan tarkib topdi: Soliq tizimini o‘tkazish. Soliq tizimining dehqonlar mehnatidan manfaatdorlik tamoyiliga asoslanishi, undan tashqari soliq barchaga tegishli bo‘lishi kerak edi. Ichki savdoni har hil cheklashlardan ozod qilish (ichki savdo erkinligi); bu chora ichki bozorni kengaytirish, mehnat taqsimotining o‘sishini ta’minlash, tovar-pul muomalasini kuchaytirishi kerak edi; Donning erkin sotilishiga yo‘l berish, donga tabiiy baho ta’sirini cheklamaslik.

3.3. ХVII-ХVIII asrlarda Frantsiya taraqqiyotining xususiyatlari va uni P.Buagilьber qarashlarida aks etishi

1691 yilda u Fransiyani og‘ir iqtisodiy ahvoldan chiqarish tizimini taklif etdi. Dastlabki fikrlari buyicha turli islohotlar o‘tkazib (ular burjuademokratik harakterga ega bo‘lishi kerak edi), 1707 yilda esa uning g‘oyalari yetilib, quyidagi uch qismdan tarkib topdi: Soliq tizimini o‘tkazish. Soliq tizimining dehqonlar mehnatidan manfaatdorlik tamoyiliga asoslanishi, undan tashqari soliq barchaga tegishli bo‘lishi kerak edi. Ichki savdoni har hil cheklashlardan ozod qilish (ichki savdo erkinligi); bu chora ichki bozorni kengaytirish, mehnat taqsimotining o‘sishini ta’minlash, tovar-pul muomalasini kuchaytirishi kerak edi; Donning erkin sotilishiga yo‘l berish, donga tabiiy baho ta’sirini cheklamaslik.

P.Buagilber merkantilizmni ko‘p jihatdan to‘g‘ri tanqid qilish bilan birga, pulning iqtisodiyotdagi ahamiyatini mensimagan holda, mamlakatning iqtisodiy o‘sishida qishloq xo‘jaligi ahamiyatini mutlaqlashtirdi, boylikni ko‘paytirishdagi sanoat va savdoning ahamiyatini inkor etdi. Klassik iqtisodiy nazariya vakillari ichida u pulni bekor qilish mumkin va zarur deb hisoblagan yagona iqtisodchi hisoblanadi, uningcha pul tovarlarning «haqiqiy qiymatlari» bo‘yicha ayirboshlanishini buzadi.