3-mavzu. O‘zgarmas tok elektr mashinalari. Asinxron va sinxron mashinalar. Reja

O’zgarmas tok mashinasining uyg’otish usullari va tezligini rostlash. 

Magnit maydonini uyg‘otish usuliga ko‘ra o‘zgarmas tok generatorlarini tasniflash 

      O’zgarmas tok generatorlarining xususiyatlari ularning uyg‘otish sxemasiga 

qarab, yani bosh qutbning uyg‘otish chulg‘amlariga qanday yuborilishiga qarab 

turlicha bo‘ladi. 

    O‘zgarmas tok generatorlari magnit maydonni uyg‘otish usuliga qarab, mustaqil 

uyg‘otishli va o‘z-o‘zidan uyg‘otishli bo‘ladi. Mustaqil uyg‘otishli 

generatorlarning uyg‘otish  chulg‘amlariga yuboriladigan tok tashqi manba 

(akkumulyator batareyasi yoki boshqa generator) dan olinadi. O‘z-o‘zidan 

uyg‘otishli generatorlarning uyg‘otish chulg‘amlariga yuboriladigan tok bevosita 

generatorning o‘zida (yakoridan) olinadi. O‘z-o‘zidan uyg‘otishli generatorlar uch 

xil bo‘ladi: 

     a) paralel uyg‘otishli yoki shunt uyg‘otishli generatorlar; 

     b) ketma ket uyg‘otishli yoki series generatorlar; 

     v) aralash uyg‘otishli yoki kompaund generatorlar. 

      Parallel uyg‘otishli generatorlarda uyg‘otish chulg‘ami yakor chulg‘amiga 

parallel qilib ulangan. Ketma ket uyg‘otishli generatorlarda esa uyg‘otish 

chulg‘ami yakor chulg‘amiga ketma-ket ulanadi. Aralash uyg‘otishli 

generatorlarning uyg‘otish chulg‘ami ikkita bo‘ladi. Ulardan biri yakor 

chulg‘amiga parallel, ikkinchisi esa tashqi yakor shoxobchasiga ketma ket qilib 

ulanadi. Agar ushbu generatorning paralel chulg‘amidan o‘tuvchi ozgina tok 

hisobga olinmasa, ketma ket uyg‘otish chulg‘amini ham yakor chulg‘amiga ketma 

ket ulangan, deb hisoblasa bo‘ladi. 

O‘zgarmas tok generatorlarining o‘z-o‘zidan uyg‘otilishi