3-Mavzu. Tafakkur jarayoniga psixologik omillar va tafakkurni eksperimental usullar yordamda tadqiq etish. Tafakkur va intellektual qobilyatlar. Reja

Intellektual qobiliyatlar - bu shaxsning tasirchanligi, predmetni idrok kilishining kuchliligi va yaxlitligi, u tuFrisida keng malumotlarga ega bulish, tafakkur uzgaruvchanligi va tezkorligi (tez, xilma-xil, uziga xos), mantikiy va savodli muloxaza yuritish, tizimli xarakatlar, sintez-taxlil-sintez, ijodiy ifodalay bilish, umumlashtirish va xulosalash, uz fikriga ega bulish, ishni oxirigacha etkazish, ishchanlik, uz bilimlarini boshkalarga etkaza olish kabi asosiy kreativ fazilatlar majmui bulib, nafakat yuksak ijodiy rivojlanishni, balki umuman shaxs rivojlanishining muxim omili, xar kanday faoliyatdagi muvaffakiyatning garovi,
Intellekt (lot. Intellectus - tushunish, akl) - akl, insonning fikrlash kobiliyati bulib, "anglash, tushunish degan manolarda keladi. Tushunib etish akliy kobiliyatning mustaxkam tuzilmasi xisoblanadi. Intellektni akliy jarayonlar tizimi, muammolarni echishning uslubi va strategiyasi, idrok kilish faolligini talab kiladigan vaziyatga individual yondashuvning samaradorligi, yani, kognitiv uslub orkali tasavvur kilish mumkin. Bu akliy jarayonlar, muammolar, turli masalalar va vaziyatlarni individual, samarali idrok kilish yuli bilan faol xal kilish, ijodiy topshiriklar va umuman "ijtimoiy-madaniy xayotga samarali kushilish, muvaffakiyatli moslashish kobiliyatidir.
Intellektning bazaviy strukturalari kuyidagilarga bog'lik:
- insonning emotsional-irodaviy xususiyatlari;
- amaliy va nazariy uzaro munosabatlar kobiliyati;
- uning xayotiy sharoitlari va xokazo.
Intellektning mazmuni individning tegishli ijtimoiy muxim faolligi, muxiti (ukish, ishlab chikarish va b.)ga bog'lik bulib, intellektual faoliyat - akliy masala, vazifa va muammolarni echish jarayonidir. Uning predmetli mazmunida emotsional tarkibiy kismlarning bulishi shart. Intellekt - tafakkur -tushunish, tushunib etish - akliy qobiliyatlar, "idrok kilish faoliyati jarayoni", tushunish, muloxaza kilish, akliy xulosa chikarish yordamida idrok kilish idrok kilish faoliyatining tarkibiy kismlari bulib, u shaxsdan "tushunish va fikrlash kobiliyati" ni talab etadi.
Malumki, intellekt va kreativlikning bir biri bilan boFlik bulmagan juxatlari xam mavjud. Kreativlikning asosiy omili bu insonning dezadaptatsiyasi, yani uni atrof olam va ijtimoiy muxitga moslasha olmasligida deb karalgan nazariyalar xam mavjud. Bazi olimlar shaxsning kreativlik xususiyatini tashki olam va insonlardan yolg'izlanish deya tarif berishgan. Aynan real olamga nisbatan dezadaptatsiyasi mavjud bulgan, yani moslasha olmagan inson uzidagi yolg'izlikni engib utish uchun ijod kilish va yangilik yaratishga intiladi.