3-Mavzu: Transmissiya turlari va agregatlari konstruksiyasi Reja

 
 
19-rasm. Orqa yetakchi bo‘lgan (klassik) avtomobilning transmissiyasi. 
I-digatel; II-ilashish muftasi; III-Uzatmalar quttisi; IV-keltirilgankardanli 
uzatma:1-elastik mufta; 2-shlitsali birikma; 3-oldingi kardanli val; 4-tayanch 
podshipnik; 5-oldingi kardan sharniri; 6-orqa kardan val; 7-orqa kardan sharniri; 
V-orqa ko‘prik,asosiy uzatma va differensial: 8-yarimo‘q; 9-yetaklovchi(orqa) 
g‘ildirak.
 
 
 
 
20-rasm. Old yetakchi bo‘lgan avtomobilning transmissiyasi. 
I -dvigatel, II-ilashish muftasi, III-uzatmalar qutisi, IV-asosiy uzatma, V-yetakchi 
g‘ildirak uzatmasi, VI-yetakchi g‘ildiraklar.
 
G„ildiraklarga uzatilgan moment miqdorining g„ildirak radiusiga nisbati 
g„ildirak bilan tayanch yuza orasida hosil bo„ladigan yetaklovchi kuchga tengdir. 
Bu kuch avtomobilning harakatiga qarshilik ko„rsatuvchi kuchlarni yengishga va 
avtomobilning tezlanishiga sarf qilinadi. 
Asosiy uzatma, differentsial va yarim o„qlar birgalikda yetaklovchi 
ko„prikni tashkil etadi. 
Orqa 
g„ildiraklar yetaklovchi va dvigatel orqada joylashgan 
avtomobillarning transmissiyasi 107-rasmda keltirilgan. 

---

21-rasm. Mexanik transmissiya (orqa g‘ildiraklar yetaklovchi, dvigatel orqada). 
I-dvigatel; II-ilashish muftasi; III-uzatmalar qutisi; IV-asosiy uzatma; V-yetakchi 
g‘ildiraklar uzatmasi; VI-yetakchi g‘ildiraklar. 
 
 
22-rasm. Mexanik transmissiya sxemalari: 
a,b-mexanik transmissiya 4x2 avtomobili uchun; v-mexanik transmissiya 4x4 
avtomobil uchun, g-mexanik transmissiya 6x4 avtomobil uchun; d- mexanik 
transmissiya 6x6 avtomobil uchun; e-gidrohajmli va elektrik transmissiya 4x2 
avtomobili uchun; j,z-mexanik transmissiya 8x8 avtomobili uchun. 
1-dvigatel, 2-ilashish muftasi, 3-uzatmalar qutisi, 4-kardan uzatmasi, 5-asosiy 
uzatma, 6-kardan sharniri, 7-taqsimlash qutisi, 8-differentsial, 9-nasos 
(generator), 10-gidromotor (elektrodvigatel). 

---

 
22, b-rasm da g„ildirak formulasi 4x4 bo„lgan mexanik transmissiyaning 
sxemasi 
keltirilgan. 
G„ildirak formulasi 4x2 bo„lgan avtomobilning 
transmissiyasidan farqli qo„shimcha taqsimlash qutisi 7 o„rnatilgan, taqsimlash 
qutisidan burovchi moment kardan uzatmalari 4 orqali yetaklovchi ko„priklarga 
uzatiladi. 
Oldingi yetaklovchi ko„prikda asosiy uzatma, differentsial va yarim 
o„qlardan tashqari burovchi momentni yetaklovchi va boshqariluvchi g„ildiraklarga 
uzatish uchun kardan sharnirlari 6 o„rnatilgan. Ba‟zida yetaklovchi ko„priklarga 
burovchi momentni ma‟lum bir nisbatda uzatish uchun taqsimlash qutisida 
o„qlararo differentsial o„rnatiladi. 
Uch o„qli avtomobillarning mexanik transmissiyalarida oraliq va orqa 
yetaklovchi kopriklarga burovchi moment bir umumiy val orqali (4-rasm, g) 
uzatiladi.

---

Xususan 
avtomobilning 
tеxnik 
mukammalligini 
ko„rsatuvchi 
ko„rsatkichlari: tеjamkorlik, xavfsizlik darajasi, ixchamligi va umumiy qiyofasi,