3. O‘zgarmas tok elektr mashinalari O‘z- o‘zidan uyg‘otishli generatorlar

K=
𝑬
𝟏
𝑬
𝟐
=
𝑾
𝟏
𝑾
𝟐
, 
bunda
𝑾
𝟏
va
𝑾
𝟐
- birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlar soni. 
Transformator salt ishlaganda, ya’ni ikkilamchi chulg‘am ochiq bo‘lganda (U
2
=E
2
) 
birlamchi g‘altakdagi kuchlanish tushuvi oz bo‘ladi, transformatsiyalash koeffitsienti 
K=
𝑬
𝟏
𝑬
𝟐
=
𝑾
𝟏
𝑾
𝟐
≈
U
1
U
2
Agarda birlamchi chulg‘amga qo‘yilgan kuchlanish ikkilamchi chulg‘amga qo‘yilgan 
kuchlanishdan katta bo‘lgan transformator pasaytiruvchi deb ataladi(K> 1),mabodo ikkilamchi 
kuchlanish birlamchidan katta bo‘lsa kuchaytiruvchi bo‘ladi(K< 1). 
Birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlardagi quvvatlar taxminan bir-birlariga teng: 
U
1
I
1
=U
2
I
2 
, 
 
bunda I
1
vaI
2
– birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlardagi toklar. 
Bunday taqdirda transformatsiyalash koeffitsienti
K=
U
1
𝑈
≈
𝑰
𝟐
𝑰
𝟏
. 
Formuladan ko‘rinib turibdiki, transformator chulg‘amlaridagi toklar kuchlanishlarga 
teskari proporsional, shuningdek chulg‘amlar soniga xam. 
SHuning uchun yuqori kuchlanish (VN) chulg‘amini soni ko‘p, kesim yuzasi kichkina, past 
kuchlanish (NN) chulg‘amini soni oz, kesimi yuzasi katta. 
Transformatordagi quvvatlar isrofi ikkala chulg‘amdagi isroflar R
m
va po‘latdagi isroflar R
st 
(gisterezis va uyurma toklar)lardan iborat. 
Transformatorni FIKi deb ikkilamchi chulg‘am aktiv quvvati R
2
=U
2
I