3 Yirtqich qushlarning yoppasiga qirilishi qur va kuropatka kabi qushlaniing kamayishiga olib keladi

12-MUXITNING BIOTIK OMILLARI

I Tirik organizmlar o'rtasidagi mun(+ -) va (+ 0) uchun uinuiniy javobni toping.

A) birgalikda yashaydigan organizinning biri ushbu munosabatdan foyda oladi

B) birgalikda yashash har ikkala organizinga ham foyda keltiradi

C) ikkinchisi hech qanday naf ko‘nnaydi

D) A,C

2. Kaininensalizinga (a) va Amensalizmga (b) hos javobni toping.

A) a- birgalikda yashaydigan organizmning biri uslibu munosabatdan foyda oladi, ikkinchisi hecli qanday naf yoki zarar ko‘rmaydi

b- birgalikda yashaydigan organizmning biri ushbu munosabatdan zarar ko‘rsa. ikkinchisi hech q^fday foyda ypki zarar ko‘rinaydi

B) a-birgalikda v^haydigaif brgaiiizinmng biri uslibu munosiibatdaii tpyda oiadi. ikkinc|usi h^h qanday naf yoki zarar kO';rmaydi

b* birgalikdayasliaydigan organizinlaaiing liai'ikkisi ushbu munosabaldan/arar ko'radi

C) a- birgalikda yashaydigan prganizinlar bir-biriga hech qanday ta’sir ko‘rsatmaydi

b- birgalikda yashaydigan organizinlardan biri ushbii munosabatdan foyda olsa, ikkinchisi zarar ko‘radi

D) a- Zararli-neytial inunosabatlar - birgalikda yashaydigan organizinning biri ushbu munosabatdan zarar ko'rsa, ikkincliisi hecli qanday foyda yoki zarar ko‘nnaydi

b- 0‘zaro zararli munosabatlar - birgalikda yashaydigan organizmlaniing har ikkisi ushbu inunosabatdan zarar ko‘radi

3. I -(+ -), 2-(+ 0), 3-(—), 4-(- 0). Mos o'rinli javobni toping.

A) Parazitizm, Kammensalizm,Kankurensiya. Amensalizm

B) Yirtqichlilik, Kammensalizm,Kankurensiya, Protokooperatsiya

C) Parazitizm, Protokooperatsiya,Kankiirensiya, Kaininensalizm

D) Yirtqichliiik, Kammensalizm,Kankurensiya. Haintavoqlik


4. Amensalizinga hos bo'lgan javobni toping

1) bir populatsiya individlari boshqa populatsiya individlari uchun oziq vazifasini o‘taydi,

2) birgalikda yashaydigan organizinning biri ushbu munosabatdan foyda oladi, ikkinchisi hech qanday naf yoki zarar ko‘nnaydi. 3) bir tuming faoliyati ikkinchi turga salbiy ta'sir ko‘rsatadi, 4) Asalarilar gulli o'simliklardan o‘ziga oziq (chang, nektar) olish davoinida o‘siinliklarni changlantiradi, 5) Mog‘or zainburug‘lari tasbqi inuhitga antibioliklar ishlab chiqarib. bakteriyalaming o‘sishini va ko‘payishini to‘xtatib qo‘yadi

A) 1,5 B)2.4 C)3.5 D) 2,3

5. (++) hosjavobni toping.


Bilim


Harakal


Natija





6. Quruqlik o’simligi psilofitning paydo bo’lishi qaysi davrga to’g’ri keladi

A) Devon B) Paleozoy

C) Silur D) Bo’r

7. QopIovchi (a), mexanik (b), o’tkazuvchi (c) to’qimalarining o’simlik hayotidagi vazifasi bilan juftlang.

Lularni himoya qilish va qurib qolishdan saqlash 2.anorganik moddalar,fotosintezda sintezlangan organik birikmalami barcha hujayralarga yetkazib berish 3,havo muhitadagi shamol va boshqa mexanik ta’sirlarga barham berish,

A)a-3b-lc-2 B)a-3b-2c-l C)a-lb-3c-2 D)a-lb-2c-3

S Paleozoy erasi devon davriga xos xususiyatlami toping

l.yo’sin,plaun,qirqbo’gim,qirqquloqlar paydo bo’lgan 2.dastlabki quruqlik o'simligi psilofit paydo bo'lgan 3.yo’sinlar rizoidlar,soda tuzilishga ega poya va barglardan iborat bo’lgan

4.ayrim kalamitlaming bo’yi 25 metrgacha yetgan 5.ko’poyoqlilar va dastlabki hasharotlar paydo bo’lgan 6.suvarak va ninachilar paydo bo’lgan 7.panjaqanotli baliqlar rivojlangan 8.stegotsefallar rivojlangan.

A) 2,4,6,8 B) 1,3,5,7 C)l,3,4,6 D)2,4,5,7

9, perm (a) va toshko’mir (b)iqlim qanday bo’lgan, 1. nam va

issiq 2.qumq va sovuq 3.mo’tadil 4,qumq

A)a-3b-l B)a-2b-4 C)a-lb-2 D)a-2b-l

10 psilofitlar qirilib ketgan,urug’li qirqquloqlar paydo bo’lgan payt qaysi era(a)va dayrga (b) to’g’ri kelishini topingJ-paleozoy 2>f»pterozoy 3,perm ^foshko’mir

A| a-1 b-4 B) a-1 b-3 C) a-2 b-3 D) a~2 b-4

11 Hbzirgacha sa||anii kelgan ochiq urug’li o’simliklarai ^ aniqlang.

;; Lkordait 2;qaraglay 3ikedr 4,pixta 5.beiiiietit 6,qayrag’och ' 7.velvichiya Sjgingko biloba S W

A) 1,2,3,4,7,8 B)2,3,4,7,8

C)l,2,3,6,7,8 D)2,3,4,6,8

12. Tabiatning o’simliklarga ko'rsatgan ta’siri natijasida ularda qanday muammolar vujudga kelganini toping.

1 ortiqclia namlikdan saqlanish 2.suv bug’latish 3.qurib qolishdan saqlanish 4.tuproqdan suvni shimish 5.urug’Iarini saqlash

6.sporalarini saqlash 7.mexanik tayanchga ega bo’lish

8. sporalarini tarqalishi

A) 3,4,6,7 B)l,2,5,8

C) 3,4,8,7 D)l,2,3,4,5,6,7,8

13. Qirqquloqlaming tanasi qoldiqlari chirimasdan toshko’mirga aylanganligi haqidagi to’g’ri ta’rifini aniqlang.

A) qoldiqlari kislorodsiz (anaerob) muhitga tushganligi uchun

B) qoldiqlari kislorodli (aerob) muhitga tushganligi uchun C) baland tog’larda qolganligi uchun

D) T.J.Y

14. Arxey erasidagi (a), proterozoy erasidagi(b) paleozoy erasi silur davridagi(c), paleozoy erasi toshko'mir davridagi (d), mezazoy erasi yura davridagi (f) aromorfozlarai juftlang

I bir hujayrali suvo’tlardan ko’p hujayrali suvo’tlami kelib chiqishi 2.umg’li o’simliklami paydo bo’lishi 3.yopiq umg’li o’simliklami paydo bo’lishi 4,bakteriya va ko’k-yashil suvo'tlaming paydo bo’lishi 5.dastlabki qumqlik o’simliklari psilofitlarni kelib chiqishi A)a-4 b-5 c-1 d-2 f-3 B)a-4 b-1 c-5 d-2 f-3

C) a-1 b-5 c-4 d-2 f-3 D)a-1 b-4 c-5 d-3 f-2


15. Urug’li qirqquloqlarda vegetativ va generativ organlar orasidagi qanday filogenetik bo’glanish borligini aniqlang.

A) sporani barg chetlarida hosil bo’lgani

B) urug’ni barg chetlarida hosil bo’lgani

C) umg’ni sporofillarda hosil bo’lgani

D) sporani sporofillarda hosil bo’lgani

16. Yopiq urug’li o’simliklarda morfologik, anatomik va fiziologik jihatdan takomillashgan organlami aniqlang.

A) ildiz, poya, gul

B) poya, gul, umg’

C) ildiz, poya, barg

D) gul, meva, umg’

17. Har xil ekologik muhitga moslashgan turlar nima ta'sirida vujudga kelganligini aniqlang.

A) ekologik va aneuploidiyaga asoslangan adaptiv reaksiyalar natijasida

B) ekologik va poliploidiyaga asoslangan adaptiv reaksiyalar natijasida

C) ekologik va genetik omillarga asoslangan adaptiv reaksiyalar natijasida

D) poliploidiya va aneuploidiyaga asoslangan adaptiv reaksiyalar natijasida

18. Vegetativ(a) va generativ(b) so’zining ma'nosini aniqlang

A) a-o’sish, rivojlanish b- yaratmoq, tuzmoq

B) a-yaratmoq, tuzmoq b- o'sish, rivojlanish

C) a-qo’shish, birlashtirish b-yaratmoq, tuzmoq

D) a-o’sish, rivojlanish b-yaqinlashish

: 19. Proterozoy era^ida nima sababdan ||simli^ar arealining kengayishi kuzatilgan. lekin lekin takomillasl|shga uflcha ehtiyoj bo’linaganini toping. Jf li

Tsuvlilinuhitda quJay sharoit boMganltgi 2. suvli muhitda noqulay; sharoi%bo’lganligi 3-tabiiy tafilanishningjkucfeli bo’l^ligi 4. tabiiy tlnlanishninglliichli bolgzmmaligi 5.yashash uchun kurashning kuchli bo’lmaganligi 6, yashash uchun kurashning kuchli bo’lganligi

A) 1,4,5 B) 2,3,6 C) 1,3,6 D) 2,4,5

20, Yo’sinlar (a), qirqquloq (b), qirqbo’gimlarga (c) xos xususiyatlami toping.

1 .barglari poyada ketma-ket joylashgan 2.barglari poyada halqa hosil o’mashgan 3.vegetativ organlari ildiz, poya, barg 4.barglari yirik, uchi o’ralgan 5. sporalari soruslardago sporangiylarda yetiladi 6.sporalari sporofillaraing ostki tomonidagi 4-6 ta sporangiyda yetiladi 7. sporalari sporofillaming ostki tomonidagi 6-8 ta sporangiyda yetiladi 8.spennatozoidi ikki xivchiiili

9. spermatozoidi ko’p xivchinli 10.vegetativ organlari poya va barg 1 Tpaleozoy easining devon davrida paydo bo’lgan

I2.paleozoy erasining silur davrida paydo bo’lgan 13. ulaming urug’li vakillaridan ochiq umg’li o’simliklar kelib chiqqan 14. ular perm davrida yoppasiga qirila boshlagan.

A) a-l,8,i0,l 1 b-3,4,5,9,11,13 c-2,3,7,9,11,12,14

B) a-1,8,10,11 b-4,5,6,9,11,13 c-2,3,6,9,11,

C) a- 1,3,10,11 b-3,4,2,5,I0,13, c-2,5,1,7,11,14

D) a- 1,3,10,11 b-3,4,5,10,13, c-2,5,1,7,11,

21. Mezozoy erasining yura davrida yuksak o’simliklarda idioadaptatsiya(a) va umumiy degeneratsiya(b) natijasida qanday o’zgarishlar hosil bo'lganligini toping.

1. yuksak o’simliklar paydo bo’lgan 2. Bir yillik, ikki yillik, ko’p yillik, chala buta, buta, daraxtlar vujudga kelgan 3,parazit o’simliklar paydo bo’lgan 4.kordait, bennetit kabilar qirirlib kegan.

A)a-2b-l B)a-2b-3 C)a-lb-3 D) a-4 b-3


Bilim


Harakat


Nadja





21. Epifit o'simliklaming kelib chuqish munosabati to'g'ri keltirilgan javobni toping

1) Tur ichidagi munosabat turi

2) Ayrim baliqlar meduzalaming paypaslagichlari orasiga yashirinib oiishi bilan bir

3) parazitizm natijasida vujudga kelgan

4) Simbioz natijasida vujudga kelgan organizmning yana bir simbioz ko'rinishi

A) 4,3,2,1 B)2,3 C) 1,4 D) 2,4

22. tabiatda muhiin ahamiyatga ega bo‘lib, bir hududda ko‘plab turlaming yashashi va yashash muhitidan hamda resurslardan to'liqroq foydalanishga imkon beradigan munosabat turlari to'g'ri ko’rsatiIgan javobni toping.

1) tasqara sheming ovqat qoldiqlari bilan oziqlanishi, 2) yopishqoq baliqning so’rg’ichIari yordamida akula tanasiga yopishib oladi, 3) yirtquchlik munosabati, 4) kankurensiya, 5) kammensalizm, 6) amensalizm, 7) Odamning yo‘g‘on ichagida yashovchi bakteriyalar odamga ziyon yoki foyda yetkazmagan holda hazm bo‘lmagan ovqat qoldiqlari bilan oziqlanishi, 8) epifit o'simliklar,

A) 1,2,5.7 B) 3,4,6 C) 8,4,3,2 D) 1,2,3,4,5,6,7


23.Baqachanoq lichinkasining baliq terisiga yopishib yashashi (a) va baliqlarning baqachanoq mantiyasi ichiga tuxum qo'yishi (b) organizmlar o‘zaro munosabatining qaysi turiga kiradi?

A) ai^ parazitizm. b - hatntovqqlik B) a - hamsoyalik. b - arazitizm C) a: - aniogonizni. b-simbioz D) a - mutualizni. b - sinoykiya


24; Q‘xgHhchak - [lashshj^ tugiinak bakteriya - dukkakli. bo‘g‘ma ilon tovusliqon. shinioi tulklsi - oq ayiq, qalpoqchali zaniburug‘lar - daraxtlar,'

A) {+-).(+4(+'4(0 0),(++),

B) (^ -), (^+). (+-). (+-), (+ ^),

C) (+-),(++). (+-).{0 0),(+0),

D) (-0)., (++),(+ -), (0 0),(++),

25. Mutalizm (1), konimensalizni (2) ga mos keladigan misollarni aniqlang. a) mayda baliqlarning yirik baliqlarga yopishib yashashi; b) gorchaki baliqlar o'zining tuxumlarini baqachanoqniiig mantiya bo'shlig'iga qo'yishi;

c) termintlarningning ichagida xivchinlilaming yashashi; d) lishayniklaming tallomi; e) odam og'iz bo'shlig'ida og'iz amyobasining yashashi.

A) 1 c,d; 2a,e B) 1 c,d; 2 b, e

C) 1 a, e; 2 c, d D)t a, b, c; 2 d, e

26. Foydali neytral munosabatlar biotik munosabatlami qaysi turiga qiradi.

A) kommensalizm B) amensalizm S) mutualizm D) parazitizm

27. Burchoqdoshlar oilasidagi o'simliklarda qaysi biotik munosabatlar uchraydi.

A) Kommensalizm B) amensalizm

S)mutualizni D) konkurensya

28. hamtovoqlikka kiruvchi (a) va hainho'raklikka kirmaydigan (b) fikrni toping.

I oziq orqali boglanishga asoslangan. 2. tasqara shemi ozigi bilan oziqlanishi. 3. bitta

oziq inanbaining turli qisiinlari bilan oziqlanishi. 4. odain yogon ichagida yashovchi


bakteriyalar.5. soprofit bakteriya va o’simlik o’rtasidagi munosabatlar. 6. daraxtlarni tanasida epifit o’simlikIar o'rgashib olishi.

A) 1,5 b-2 B)a-3,5 b-6 S) a-2 b-4 D)a-6b-l,2

29. asarlari tilini nima o’rganadi A) ekalogiya B) bionika

S) mikologiya D) etiologiya


30. KommensaIizm (a) va antibioz (b) munosabati to'g'ri ko'rsatilgan qatomi toping.

Lhamsoyalik, hamtovoqlik turlarga bo'linadi. 2.sinoykiya munosabat turi misol bo'Iadi. 3.raqobat, kamensalizm munosabat shakllari misol bo'ladi. 4.ayrim qushlar yirtqichlaming ovqat qoldiqlari bilan oziqlanishi.

A)a-1,2,3 b-4 B)a-I,4 b-2,3

S)a-1,2,4 b-3 D)a-3,4,l b-2

31. Kommensalizin (a) va antibioz (b) munosabati lo'g'ri ko’rsatilgan qatomi toping.

Fhamsoyalik, hamtovoqlik turlarga bo’linadi. 2.sinoykiya munosabat turi misol bo’ladi, 3.raqobat, kamensalizm inunosabat shakllari misol bo’ladi. 4,ayrim qushlar yirtqichlaming ovqat qoldiqlari bilan oziqlanishi.

A)a-I,2,3 b-4 B)a-1,4 b-2,3

S)a-1,2,4 b-3 D)a-3,4,1 b-2

32. antibiozga tegishli belgilami toping.

!.(++) 2.(0-) 3.(++) 4,(+-);::;":5';<-+0) 6,(-)^ ■

A) 1,3.5 B) 5,6.4 Sf2,4,&' .43)2,3,4 "

33. Shailli belgilar bilan juftlang, + :

a)temiitlar va bir xuja>rali xivchinlilan bjqizilishton va bug'u. s)soprpfit bakteriya va o'simlijkf !.{++): 2.(00) 3.(+0) ;

b-3 s-l B) a^3 b-2 s-1 S) a-i b-3 s-2