32- §. Qoqan xanlıǵınıń dúziliwi

§. XVIII ásirdiń ekinshi yarımı — XIX ásirdiń birinshi yarımında Qoqan xanlıǵında siyasiy jaǵday

Alımxannıń taxtqa shıǵıwı

Aldınǵı temalarda jazılǵan eki topar arasındaǵı gúreste Alımxandı qollap-quwatlaǵan topardıń qolı bálent keldi. Alımxan 1798-jılı taxtqa otır-

ǵızıldı. Onıń húkimdarlıǵı dáwirinde (1798 — 1810) xanlıqtıń ornı abroyı hárqashanǵıdan da kóterildi. Mámleket endi Qoqan xanlıǵı atı menen atala basladı. 1805-jılı Alımxan óziniń xanlıq atı jazılǵan gúmis teńge pul (dinor) islep shıǵarttı hám ózin xan dep járiyaladı.

Bul pul mámlekettiń finans hám salıq sistemasında tártip ornatıwǵa xızmet etti. Alımxan mıńlar dinastiyası hákimiyatınıń nızamlılıǵı kórsetiliwi ushın dinastiyanıń kelip shıǵıwı Babur Mırzadan baslanıwı haqqındaǵı ráwiyattan paydalandı.
Ráwiyat tariyxıy kitaplarǵa «Altın besik» atı menen kirgen. Ráwiyatqa qaraǵanda, Babur Mırza shaybaniylerden jeńilip, Mawarawnnahrdan Ferǵana arqalı shıǵıp ketedi. Jolda Babur Mırzanıń hayallarınan biri ullı boladı. Biraq onı alıp ketpeydi, kerisinshe, qımbat bahalı bezeniw buyımlar menen bezetilgen besikke bóleydi hám xızmetkerlerden birin bala menen birge qaldıradı. Bala qaldırılǵan jerde ózbeklerdiń qırq, qıpshaq, qırǵız hám mıń ruwlarınıń awılları bar edi. Olar balanı tawıp aladı hám oǵan Altın besik dep at qoyadı. Altın besik mıń ruwı arasında tárbiyalanadı. Erjetkennen keyin úylenedi. Mıń ruwınan úylengen turmıslıq joldası ul perzentti dúnyaǵa keltiredi. Oǵan Tańriyar dep at qoyadı. Ráwiyatta jazılǵanına qaraǵanda, Tańriyar keyin Ferǵana húkimdarı bolǵan. Mámleketti bolsa biy dárejesinde basqarǵan.
!


Xalıq arasında húkimdar dinastiya shejiresiniń temuriylerge barıp taqalıwı qanaatlanıwshılıq penen qabıl etildi. Qalaberse, Alımxan atına

«Sahıpqıran» dárejesi de qosıp jazılatuǵın boldı. Bul da mıńlardıń kelip shıǵıwı temuriylerge barıp taqalıwın tiykarlawǵa xızmet etiwi lazım edi.