32- §. Qoqan xanlıǵınıń dúziliwi

Muhammed Alixan

Qoqan xanlıǵınıń aymaǵı Omarxannıń ba- lası hám miyrasxorı Muhammed Alixan

(Madalixan) dáwirinde (1822 — 1841) jáne de keńeydi. Qoqan áskerleri Ferǵananıń qublasında jaylasqan, ásirese, tájik otırıqshı xalqı jasaytuǵın Qarategin, Dárwaz hám Kolabtı basıp aldı. Biraq, Madalixan tez arada kewli kúsegen islerdi isley beriwin qollap-quwatlawshı adamlar- dıń tásirine túsip qaldı. Jas xan óz marhum ákesiniń eń abıraylı xızmetkerlerin quwdalay basladı. Omarxan dáwirinde xan hákimiyatı menen jergilikli baylar arasında bekkemlengen awqam buzıla basladı. Hámeldarlardıń ayırımları súrgin etildi, ayırımları óltirildi hám geybirewleri Buxaraǵa qashıp ketti. Ol háttekti qız apası (ákesiniń tuwısqanı) Aftabayımnıń sharaǵına da rehim etpedi. Onıń ómirlik joldası, xanlıqtıń shayxulislamı hám balası Hákimxandı súrgin etti. Wálayat (beklik) hákimleri bolsa tez-tez almastırılıp turıldı. Bular barlıq qatlamların Madalinxanǵa qarsı etip qoydı. Ruwxanıyler xandı hár túrli ádep-ikramsızlıq hám sháriyatqa qarsı jınayatlarda ayıplap, oǵan qarsı ashıq úgit-násiyat alıp bardı. Aqır-aqıbet 1841-jılı Madalixan inisi Sultan Maxmudxannıń paydasına taxttan waz keshiwge májbúr boldı. Sonday-aq, xannan narazı kúsh Buxara ámiri Nasrulladan járdem soradı. Ámir Nasrulla 1842-jılı óz áskerlerin Qoqanǵa qarsı jiberedi hám Qoqandı basıp aldı. Madalixan, inisi Sultan Maxmudxan óz hámeldarları menen uslandı hám Ámir Nasrulla buyrıǵına muwapıq óltirildi. Ámir Nasrulla hátte Madalixannıń anası Nadirabegimge de rehimlik etpedi.