b)Raqobatga asoslangan oʻzaro ta’sir - kommunikativ jarayon ishtirokchilarining shaxsiy yoki guruhiy maqsadlarga erishish uchun oʻzaro kurash sharoitida bir-biriga ta’sir koʻrsatishdan iborat. Bunday oʻzaro ta’sirda tomonlarning shaxsiy faolligi odatda yuqori boʻladi. Shunday boʻlsa-da u koopersiya bilan ma’lum darajada bogʻliqdir. Chunki raqobat davomida ham muayyan qoidalar oʻrnatilishi talab etiladi. Aks holda oʻzaro kurash urushga aylanib ketishi mumkin. Raqobatning eng yorqin shakli nizodir. Nizo - muloqot ishtirokchilarining har biri muhim boʻlgan muammoni hal etish vaqtida ular oʻrtasida vujudga kelgan qarama-qarshilik va kurashning keskin kuchayib ketish jarayonidir. Muloqot jarayonida nizoning odatda ikki xil turi farqlanadi. a) Destruktiv nizo. Uning kelib chiqish sabablari quyidagilardan iborat: -shaxsiy xususiyatlarni bir-biriga mos kelmasligi tufayli vujudga keladi; -nizo jarayonidagi ob’ektning shaxsga koʻchishi oson yuz beradi. b) Produktiv nizoning kelib chiqish sabablari quyidagilardan iborat: -nuqtai - nazarlarning bir-biriga mos kelmasligi sababli vujudga keladi; -shaxsga koʻchirilmaydi. Birgalikdagi faoliyatning muvaffaqiyatli roʻy berishi koʻp jihatdan kommunikativ jarayon ishtirokchilari bir-birini qanday idrok etayotganini, har bir ishtirokchida boshqa ishtirokchi haqida qanday tasavvurlar shakllanayotganligiga bogʻliq. Bu esa muloqotning perseptiv tomonini oʻrganish zaruratini vujudga keltiradi. Kishilarning bir-birini idrok etish jarayoni muloqotning ajralmas qismi boʻlib, u muloqotning perseptiv tomonini tashkil etadi. Insonning inson tomonidan idrok etilishi "ijtimoiy persepsiya" deyiladi. Dastlab bu atama Dj.Bruner tomonidan 1947 yil ishlatilgan boʻlib, u perseptiv jarayonlarning ijtimoiy determinasiyasini anglatgan. Keyinchalik bu atama boshqacharoq ma’noga ega boʻlib, u ijtimoiy ob’ektlarni, ya’ni odamlar ijtimoiy guruhlar, katta ijtimoiy tuzilmalarni idrok etish jarayonini anglata boshlagan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
