4. 2-маъруза. Тизимларни яратиш жараёни режа

3. Тизимларни лойиҳалаш
Тизимнинг дизайни (8.3-расм) тизимнинг функционал талаблари асосида тизим таркибий қисмларини аниқлашдан иборат. Дизайн жараёни бир неча босқичлардан иборат.



Расм 8.3. Тизимни лойиҳалаш босқичлари

1. 
   Талабларни гуруҳларга ажратиш. Талаблар таҳлил қилинади ва алоҳида гуруҳларга бўлинади. Одатда, кўплаб талабларни кўп жиҳатдан гуруҳларга бўлиш мумкин, бунда барча "яшовчан" бўлимлар сақланади.
   
2. 
   Қуйи тизимларни аниқлаш. Тизим талабларини индивидуал ёки биргаликда бажарадиган қуйи тизимлар аниқланади. Талаблар гуруҳи одатда бир нечта қуйи тизимларга проекцияланган, шунинг учун сиз бир нечта талабларни битта тизимга бирлаштира оласиз. Бироқ, тизимларнинг таърифига нафақат тизим талаблари, балки ташкилот ёки ишлаб чиқариш омиллари ҳам таъсир қилади.
   
3. 
   Талабларни қуйи тизимлар бўйича тақсимлаш. Аслида, ушбу операция қуйи тизимларни аниқлашнинг олдинги босқичида бажарилиши керак. Аммо амалда талабларни тақсимлаш ва қуйи тизимларни аниқлаш тўғрисида аниқ келишиш ҳар доим ҳам мумкин эмас. Ёки, масалан, ташқи етказиб берувчилардан сотиб олинган чекланган қуйи тизимлар тизим талабларини қайта кўриб чиқишга олиб келиши мумкин.
   
4. 
   Қуйи тизимларнинг функционал хусусиятларининг спецификацияси. Ҳар бир қуйи тизимнинг функционал хусусиятлари аниқланади. Агар қуйи тизим дастурий таъминот бўлса, ушбу босқич ушбу қуйи тизим учун спецификацияни яратиш босқичининг бир қисми бўлади. Ушбу босқичда қуйи тизимлар ўртасидаги муносабатлар ҳам расмийлаштирилади.
   

8.3 расмда босқичларни боғлайдиган чизиқлар иккала учида ҳам ўқларга эга. Бу шуни англатадики, босқичлар ва тизимни лойиҳалаш жараёнида олдинги босқичга қайтиш қобилияти ўртасида алоқа мавжуд. Ушбу босқичда юзага келган муаммоларни ҳал қилиш учун кўпинча сиз олдинги босқичга қайтишингиз керак.

Аксарият тизимлар учун бир нечта лойиҳаларни ишлаб чиқиш мумкин. Бу турли хил аппарат ва дастурий компонентларнинг комбинацияларидан ва инсон омилидан иборат бўлган ечимларнинг кенг доирасини назарда тутади. Кейинги ривожланиш учун тизим талабларига тўлиқ жавоб берадиган ечим танланган. Аммо кўпинча лойиҳани танлашга ташкилий ва сиёсий омиллар таъсир қилади. Масалан, агар тизим ҳукумат буйруғига биноан ишлаб чиқилган бўлса, одатда компонентларнинг миллий етказиб берувчилари танланади, гарчи улар (компонентлар) баъзи параметрларда хорижий етказиб берувчилардан паст бўлса; бу табиий равишда тизим дизайнини танлашга таъсир қилади.