4. 2-маъруза. Тизимларни яратиш жараёни режа

Расм 8.3. Тизимни сотиб олиш жараёни

Аксарият қўшимча дастурий таъминот қуйи тизимлари ва кўплаб дастурий таъминот қуйи тизимлари (маълумотлар базасини бошқариш тизимлари каби) катта тизимларга киритиш учун махсус ишлаб чиқилмаган. Кўпинча, уларга тайёр тизимлар ўрнатилган.

Жуда оз сонли ташкилотлар мураккаб йирик тизимларнинг барча таркибий қисмларини лойиҳалаш, ишлаб чиқариш ва синовдан ўтказиш қобилиятига эга. Одатда ишлаб чиқарувчи ёки бош пудратчи деб номланадиган тизимни ишлаб чиқувчи ташкилот бошқа субпудратчилар билан алоҳида қуйи тизимларни ривожлантириш бўйича шартномалар тузиши мумкин (8.4-расм).
Парвозларни бошқариш тизимлари каби йирик тизимларни яратиш учун бир гуруҳ ишлаб чиқиш ташкилотлари шартномани бажариш учун консорсиум тузишлари мумкин. Консорсиум таркибига тизимнинг барча таркибий қисмларини ишлаб чиқарувчилар ва етказиб берувчилар, масалан, ҳисоблаш ускуналари ва дастурий таъминот ишлаб чиқувчилари, периферик ускуналар ва махсус жиҳозлар (айтайлик, радарлар) етказиб берувчилари кириши керак.
Пудратчи-субпудратчи модели шартномани амалга оширишда иштирок етадиган ташкилотларнинг сонини камайтиради. Субпудратчилар бош пудратчи томонидан тақдим етилган шартларга мувофиқ тизим қисмларини лойиҳалаштириш ва ишлаб чиқариш. Субпудратчилар томонидан иш тугагандан сўнг, тизим етакчи пудратчи томонидан алоҳида қисмлардан йиғилади. Тайёр тизим мижозга (харидорга) етказиб берилади. Шартнома шартларига қараб, мижоз етакчи пудратчига пудратчини еркин танлаши мумкин ёки субпудратчиларни олдиндан келишилган рўйхатидан танлашни талаб қилиши мумкин.



8.4 расм. Пудратчи-субпудратчи модели

АСОСИЙ тушунчалар

1. 
   Тизим муҳандислиги - бу кўплаб муҳандислик фанларини жалб қилишни талаб қиладиган тизимларни яратиш учун мураккаб технология.
   
2. 
   Тизимнинг яхлит хусусиятлари - бу унинг таркибий қисмлари эмас, балки бутун тизимга хос бўлган хусусиятлар. Интеграциялашган тизим хусусиятлари ишончлилиги, ишлаши, фойдаланиш қулайлиги, тизим хавфсизлиги ва хавфсизлигини ўз ичига олади.
   
3. 
   Одатда блок-диаграмма шаклида тақдим этилган тизим архитектураси асосий қуйи тизимларни ва уларнинг ўзаро боғлиқлигини кўрсатади.
   
4.