4-ma’ruza. Axborot tizimlarini loyihalash va uning bosqichlari. Intellektual axborot tizimlarini yaratishning prinsiplari

1. Loyiha oldi bosqichi (rejalashtirish va talablar tahliliy-tizimli tahlili). Bunga mavjud boshqaruv tizimini, birinchi galda axborot tizimini tadqiq va tahlil etish, yaratiladigan AAT ga nisbatan qо‘yiladigan talablarni belgilash, texnik-iqtisodiy asos (TIA) va texnik vazifalarni AAT ishlab chiqishda rasmiylashtirish kiradi.
Obyektni о‘rganish – bu mavjud axborotni qayta ishlash tizimini о‘rganish va diagnostik tahlili qilishdir. Obyektni о‘rganish asosida hosil qilingan materiallar quyidagi holatlarda foydalaniladi:
- ishlab chiqishni asoslash va uni bosqichma-bosqich tatbiq etishda;
- tizimni ishlab chiqish uchun texnik topshiriqni tuzishda;
- tizim texnik va ishchi loyihalarini ishlab chiqishda.
Obyektni о‘rganish jarayonida quyidagilar aniqlanishi kerak:
- nimtizimlar tarkibi va masalalar rо‘yxatini aniqlash uchun instruktiv-uslubiy va direktiv materiallar;
- masalalar yechishning yangi usullarini qо‘llash imkoniyatlari.
Obyektni о‘rganish jarayonida hujjatlar formalari albomini yaratish va har bir hujjatning juda zarur xarakteristikalari о‘rnatiladi, ya’ni:
- hujjatlashtirish tizimi – unga hujjatlar kiradi (konstruktorlik, texnik, hisobot-statistik, birlamchi-hisob);
- hujjat formasi – qо‘lda tо‘ldirish uchun bu blank, mashina uchun esa ekran formasi;
- hujjatning rekvizitli tarkibi yoki mashinali tashuvchida axborotlar massivini yozish strukturasi;
- hujjatdagi axborot hajmi xarakteristikasi – hujjat nusxalari soni, belgilangan vaqt oralig‘ida hujjatdagi qatorlar soni;
- hujjat almashuvi sxemasi – protseduralar tarkibi va ularning bajarilish ketma-ketligi.
Obyektni о‘rganishni о‘tkazish tartibi:
- Rahbarlar va javobgar shaxslar bilan ishchi seminarlar о‘tkazish.
- Topshiriqni bajarishga tayyorlanish uchun tashkiliy ishlarni olib borish.
- Materiallarni tо‘plash.
- Ma’lumotlarni loyihachilarga uzatish.
Texnik-iqtisodiy asosnoma (TIA) nomi bilan ataluvchi obyektni о‘rganish hisobotida quyidagilar kо‘rsatiladi:
- korxona moddiy-texnik bazasi xarakteristikasi;
- kategoriyalari bо‘yicha ishchilar soni;
- korxonaning asosiy texnik-iqtisodiy kо‘rsatkichlari va mahsulot realizatsiyasi;
- bо‘limlar funksiyalari va lavozimdagi shaxslar haqidagi qisqacha ma’lumot;
- axborot oqimi sxemasi vadavrlar bо‘yicha axborot hajmi;
- hujjatlarning harakatlanish sxemasi;
- boshqaruv bо‘g‘ini mehnatini avtomatlashtirish darajasi va boshqaruv usullari haqida ma’lumot.