4-mavzu. Avtomatlashtirilgan boshqaruv sistemalarining ishonchliligini hisoblash. Tiklanuvchi sistemalar uchun ishonchlilik mezonlari

3-rasm. Buzilishlar jadalligining masofa bо‘yicha о‘zgarishi: tо‘satdan (1) va asta-sekin (2) sodir bо‟ladigan buzilishlar.
Buzilishlar oqimining parametri (tiklanadigan ABTlar uchun). Vaqt birligida ABTlar buzilishlarining o‘rtacha miqdori buzilishlar oqimining parametri deb ataladi:
bu yerda:w(L) - buzilishlar oqimining parametri, buzilish ABT ming km; - kuzatuvdagi ABTlar soni; m (L) - vaqt birligi davomida buzilgan ABTlar soni. Boshqacha qilib aytganda, w (L) - buzilishlar sodir bо‘lishi ehtimolligining xuddi shu vaqt uchun aniqlangan zichligidir:
bu yerda: Fk(L) - buzilishlar sodir bo‘lishi ehtimolligining zichligi.
3. Chidamlilik va uning kо‘rsatkichlari Chidamlilik deb avtomatlashtirish vositasining о‘z ishlash qobiliyatini chegaraviy holatgacha (hisobdan chiqarilguncha) saqlash xususiyatiga aytiladi. Bunda texnik xizmat kо‘rsatish va joriy ta‘mirlash ma‘lum belgilangan tizim bо‘yicha amalga oshiriladi.
4-rasm. Buzilish ehtimolligi va buzilishlar oqimi parametri yetakchi funksiyalari
Chidamlilik kо‘rsatkichlari: Xizmat muddati avtomatlashtirish vositasining chegaraviy holatgacha ishlash taqvimiy davomiyligini kо‘rsatadi. Avtomatlashtirish vositasining xizmat qilish muddati fizik eskirishlar bо‘yicha aniqlanadi. Avtomatlashtirish vositasining fizik eskirishi natijasida ekspluatatsion sarflar oshib boradi (4-rasmga qarang). Shu sababli avtomatlashtirish vositalarini о‘z vaqtida hisobdan chiqarish maqsadga muvofiq. Avtomatlashtirish vositasining ishlash davomida eskirishi uning ishonchlilik xususiyati kо‘rsatkichlarining va samaradorligining pasayib ketishi hamda sarfxarajatlarning о‘sib ketishi bilan bog‘liqdir. Avtomatlashtirish vositasining texnik hujjatlarda belgilangan chegaraviy holatigacha yuradigan yо‘li yoki buzilishlarsiz ishlash vaqtlarining yig‘indisidir
Ta‘mirlashga moyillik yoki ekspluatatsion qulaylik deb avtomatlashtirish ositasining texnik xizmat ko‘rsatish va zoriy ta‘mirlash jarayonlarida buzilish va buzilishlar oldini olish, ularni aniqlash va bartaraf etishga moyilligiga aytiladi. Ta‘mirlashga moyillikning asosiy kо‘rsatkichlari: - о‘rtacha ta‘mirlash vaqti; - mehnat, texnik xizmat ko‘rsatish uchun ketgan pul mablag‘i sarflarining о‘rtacha va solishtirma qiymatlari; - ishonchlilikning umumiy ko‘rsatkichlari; - texnik tayyorgarlik va texnik foydalanish koeffitsiyentlari; - berilgan sharoitdagi ta‘mirlash ehtimolligi
Bundan tashqari, ta‘mirlashga moyillikni baholashda boshqa xususiy kо‘rsatkichlardan ham foydalansa bо‘ladi: - avtomatlashtirish vositasi yoki agregatdagi ta‘sir ko‘rsatish nuqtalarining soni; - joylashuvi; - agregatlarning yengil yechilishi; - almashinuvchanlik darajasi; - agregat, uzel, detal, tizim, mahkamlov detallarining birxillashtirish (unifikatsiya) darajasi.
О‘rtacha ta‘mirlash vaqti deb avtomatlashtirish vositasi ish qobiliyatini tiklash vaqtining matematik qiymatiga aytiladi. Agar taqsimlanish qonuni aniq bо‘lsa, u holda о‘rtacha ta‘mirlash vaqti quyidagicha aniqlanadi:
bu yerda: M [tb ] - ta‘mirlash vaqtining matematik kutimi belgisi, soat (ming km); fb (t ) i - ta‘mirlash vaqtining taqsimlanish zichliga, 1/soat (1/ming km).
Avtomatlashtirish vositasining о‘rtacha ta‘mirlash vaqti, statistic ma‘lumotlarga asoslangan holda, quyidagicha aniqlanadi:
bu yerda: tbt - i-nchi buzilishni tuzatish uchun ketgan vaqt, soat; m – nazorat vaqtida vujudga kelgan buzilishlar soni.
Berilgan vaqtdagi ta‘mirlash extimolligi buzilishni aniqlash va tuzatish uchun ketgan vaqt berilgan vaqtdan oshib ketmaslik extimolligini ifodalaydi:
Statistik ma‘lumotlarga asoslangan hodsa, berilgan vaqtdagi ta‘mirlash extimolligi quyidagicha aniqlanadi:
bu yerda: - vaqt ichida ta‘mirlangan ABTlar soni; -vaqt ichida ta‘mirlanishi lozim bо‘lgan ABTlar soni.
Ta‘mirlash extimolligini aniqlash uchun buzilishlarning taqsimlanish qonunini bilish zarur. Ta‘mirlash ehgimolligi xar bir avtomatlashtirish vositasining konstruksion xususiyati va uni ta‘mirlash sharoitiga bog‘liq.