4-Мавзу: корхона (фирма)нинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш

ФИРИБГАРЛИК - ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИ ИҚТИСОДИЙ ХАВФСИЗЛИГИГА ТАҲДИД.
Фирибгарликнинг асосий турлари:
фирибгарлик билан тузилган молиявий ҳисоботда юзага келадиган бузиб кўрсатишлар.
Бундай ҳаракатлар молиявий ҳисоботда ахборотни тушириб қолдириш ва бухгалтерия ҳисоби тамойилларини нотўғри қўллашни ўз ичига олади
активларнинг ноқонуний ўзлаштирилиши (ўғирланиши) натижасида юзага келадиган бузиб кўрсатишлар.
Бундай ҳаракатларга талон-тарож, камомад (ўзгалар мулкини ўзлаштириш) ва корхонани ўзига фойда келтирмайдиган бирон-бир нарсага алмаштириш учун пул маблағлари сарфлашга мажбур қиладиган бошқа ҳар қандай ҳаракатлар киради
коррупсия.
Коррупсия – мамлакат иқтисодий ресурсларига, давлат мулкини тақсимлаш жараёнларида унинг бир қисмига эга бўлиш мақсадида уюшган жиноий гуруҳнинг шахсий бойлик орттириш мақсадларини ва уруғ-аймоқларининг манфаатларини давлат манфаатларидан устун қўювчи давлат хизмати амалдорларини ўз домига илинтириб, улардан фойдаланиши ва улар билан бирикиб, қўшилиб кетишидир.
ФИРИБГАРЛИК - ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИ ИҚТИСОДИЙ ХАВФСИЗЛИГИГА ТАҲДИД.

ФИРИБГАРЛИК/ЎҒИРЛИКЛАРНИНГ КЕНГ ТАРҚАЛГАН ТУРЛАРИ
Иқтисодий фаолият жараёнлари	Фирибгарлик/ўғирликларнинг турлари
Харидлар	сотувчилардан “чўтал” олиш учун нархни ошириб қўйш; харидларнинг сифати ва ҳажми билан боғлиқ ҳийлалар қилиш; ресурслардан (транспорт, коммуникация, идора ашёлари) дан шахсий мақсадларда фойдаланиш.
Ишлаб чиқариш	тайёр маҳсулотни олиб чиқиб кетиш; ҳисобга олинмаган маҳсулотни “чапга” етказиб бериш; хом-ашё, материаллар, эҳтиёт қисмларни ўғирлаш;
Сотувлар	маҳсулотни навларга ажратиш, сотув ҳажми билан боғлиқ ҳийлалар қилиш; инсайдерлик ахборотидан фойдаланиш; харидорлардан “чўтал” олиш учун нархни камайтириб қўйиш.
Маркетинг ва реклама	реклама тарқатувчи корхоналар билан яширин келишувлар; инсайдерлик ахборотидан фойдаланиш; реклама нархлари ва ставкалари билан боғлиқ ҳийлалар.
Бошқарув ва назорат	активларни “чўнтак” фирмаларига олиб чиқиб кетиш; инсайдерлик ахборотини рақобатчиларга сотиш; асосланмаган шартномалар тузиш ва нақд пулларни олиб кетиш; ҳисобот билан боғлиқ ҳийлалар қилиш.