4-mavzu. Korxonalarning ishlab chiqarish faoliyatini ifodalovchi ko‘rsatkichlarni tahlil qilish usullari. Reja

Korxonaning bazis va hisobot davrlarida mahsulotlar 
sotishdan olgan daromadlari haqida ma’lumot 
№ 
Ko‘rsatkichlar 
Bazis 
davri 
(0) 
Hisobot 
davri 
(1) 
Farki 
(∆) 
1 
Sotilgan mahsulot xajmi, dona (q) 
5000 
4800 
- 200 
2 
1 dona mahsulot baxosi, m.sum (p) 
76,0 
80,0 
+ 4,0 
3 
Sotishdan tushgan tushum, m.sum (N)
380000,0 384000,0 +4000,0 

---

Jadvalda keltirilgan ma’lumotlardan foydalanib, natijaviy ko‘rsatkich (N) va 
omilli ko‘rsatkichlar (birinchi omil – q; ikkinchi omil –p) urtasidagi boglanishni 
analitik ifodalash shaklini aniqlab olishimiz mumkin: 
N = q x p 
Zanjirli boglanish usulining moxiyatiga kura hisoblarni quyidagi tartibda 
amalga oshirishimiz mumkin: 
1 – hisob: 5000 x 76,0 = 380.000,0 – (- 15200,0) 
2 – hisob: 4800 x 76,0 = 364800,0
– ( +19200,0)
3 – hisob: 4800 x 80,0 = 384000,0
Qilingan hisoblardan ko‘rinib turibdiki, zanjirli boglanish usuli yordamida 
omillar ta’sirini ularni navbatma navbat almashtirish orqali amalga oshiriladi. 
Bunda bir omil ta’sirini aniqlayotgan vaktda, ikkinchi omilni o‘zgarmas kilib olish 
lozim. 
a) birinchi omil ta’siri
ΔN
q

= q

1
 x p
0
 - q
0 
x p
0
 = 4800 x 76,0 – 5000 x 76,0 = - 15200,0 
b) ikkinchi omil ta’siri 
ΔN
r
 
= q
1
x p
1
 - q
1 
x p
0
 = 4800 x 80,0 – 4800 x 76,0 = +19200,0 
Tafovutlar balansi ΔN = 
ΔN
q
+
ΔN
r
= 
N
1
– N
0
Zanjirli boglanish usulining soddalashtirilgan usuli bu tafovutlar usulidir. 
Uni yordamida omillar ta’siri quyidagicha hisoblanishi mumkin: