4-mavzu. Korxonalarning ishlab chiqarish faoliyatini ifodalovchi ko‘rsatkichlarni tahlil qilish usullari. Reja

sig’imi, deb ataladi. Ushbu ko‘rsatkich asosiy fondlar qiymatini tovar 
mahsuloti hajmiga nisbati tariqasida aniqlanadi.
 
4.7. Mehnat buyumlari omillaridan samarali foydalanish ko‘rsatkichlari 
(material samarasi, material sig’imi) haqida tushuncha va ularning
mohiyati. Sanoat korxonalarining moddiy resurslar bilan ta’minlanishini va 
ulardan foydalanishni tahlil qilish usullari. 
Mahsulot ishlab chiqarish hajmining o‘sishi o‘z navbatida mehnat 
buyumlarining ortishiga olib keladi. Agar xalq xo‘jaligining ayrim tarmoqlarida 
(engil sanoat) moddiy xarajatlarning ishlab chiqarish xarajatlarida tutgan salmog’i 
80 foizni tashkil etishini nazarda tutsak, u holda material sarfini kamaytirishning 
xalq xo‘jaligida naqadar kattaahamiyatga ega ekanligini ko‘ramiz. 

---

Moddiy-texnika ta’minotini bozor iqtisodiyotiga mos ravishda qaytaqurish 
moddiy resurslaridan markazlashtirilgan tarzda foydalanish va iste’molchilarni mol 
yetkazib beruvchilarga biriktirib qo‘yishdan ishlab chiqarish vositalari bilan 
fondlar va naryadlarsiz, iste’molchilarning buyurtmasi bo‘yicha, shartnoma 
narxlaridan foydalangan holda, xaridor manfaatini ko‘zlab, ish yuzasidan sherik 
tanlash orqali erkin oldi-sotdi shaklidagi savdo qilishga o‘tish natijasida ishlab 
chiqaruvchining o‘z amrini o‘tkazishini va tanho huquqqa (monopoliya) 
egabo‘lishni bartaraf etib, rivojlangan bozorning paydobo‘lishigaolib keldi. 
Korxonalarning moddiy-texnik ta’minoti holatini tahlil qilish uchun ularning 
ta’minot bo‘limi vaomborxona ma’lumotlariga murojaat qilish kerak bo‘ladi. Ana 
shu ma’lumotlargaasoslangan holda materiallar guruhi bo‘yicha keltirilishi va 
biznes-rejaning bajarilishini aniqlash mumkin. 
Moddiy resurslardan oqilona va samarali foydalanish darjasini ifodalovchi 
umumlashgan 
ko‘rsatkich material qaytimi hisoblanadi. U moddiy