4-mavzu. Korxonalarning ishlab chiqarish faoliyatini ifodalovchi ko‘rsatkichlarni tahlil qilish usullari. Reja

4.3. Asosiy ishlab chiqarish fondlaridan samarali foydalanishni ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar Asosiy fondlarning tarkibini, holatini va ulardan 
samarali foydalanishni tahlil qilish usullari. 
Korxonalar asosiy fondlarining mahsulot ishlab chiqarish jarayonida bajaradigan 
roli bir xil emas. Ular2 qismgabo‘linadi: - aktiv (faol) asosiy fondlar; - passiv (nofaol) 
asosiy fondlar. Korxonalarning asosiy fondlari bilan ta’minlanganligini tahlil qilishda 
ularning aktiv va passiv qismining salmog’i, o‘tgan yillarga nisbatan mutloq farq hamda 
o‘sish sur’ati aniqlanadi. 
Asosiy fondlarning texnik holatini belgilovchi umumiy ko‘rsakichlardan biri - 
ularning eskirish koeffitsientidir. Buni aniqlash uchun asosiy fondlarning eskirish 
summasi ularning boshlang’ich qiymatigabo‘linadi. Asosiy fondlarni yangilash 
koeffitsientini aniqlash uchun yangi kelgan asosiy fondlar summasini asosiy 
fondlarning yil oxiriga bo‘lgan qiymatigabo‘lish kerak. Asosiy fondlarning 
chiqib ketishi koeffitsientini hisoblash uchun esa chiqib ketgan asosiy fondlar 
summasini ularning yil oxirigabo‘lgan qiymatigabo‘lish kerak. Asosiy 
fondlarning ishga yaroqlilik koeffitsientini aniqlash mumkin. Uni aniqlash uchun 
birdan eskirish koeffitsientini ayirish kerak, ya’ni 1 - Ek . 
Mahsulot ishlab chiqarish dasturini muvaffaqiyatli bajarish nafaqat asosiy 
fondlarning tarkibi, texnik holati, balki ulardan samarali foydalanishgako‘p 
jihatdan 
bog’liq. 
Asosiy 
fondlardan 
foydalanishning 
umumlashtiruvchi 
ko‘rsatkichi fonddan olinadigan samara hisoblanadi.U asosiy fondlarning bir so‘mi 
hisobiga qancha mahsulot chiqarilganligin ko‘rsatadi. Fond samarasi quyidagi 
formulaorqali ifodalanadi: Tovar mahsuloti (sof tushum) hajmini asosiy 
fondlarning qiymatiga bo‘linadi. Fond samarasi ko‘rsatkichining aksi fond