4-Mavzu: Qishloq xo’jalik korxonalar faoliyatini tahlil qilish

SF = STF –DS – BS,
bunda,
SF - sof foyda;
DS - daromad (foyda)dan to’lanadigan soliq;
BS – boshqa soliqlar va to’lovlar.
Tannarx- bu
Tannarx-xo’jalikning mahsulotni yetishtirish va uni realizasiya etish uchun qilingan barcha xarajatlarining pul shaklida ifodalangan yig’indisidir. Tannarx barcha mahsulotni yoki uning birligini yetishtirish va realizasiya qilish korxonaga qanchaga tushishini ko’rsatadi.
Qishloq xo’jalik mahsulotini ishlab chiqarish tarmoqda ishlab chiqarish resurslari (mehnat, yer, suv va moddiy va boshqa)ni ishlatish bilan chambarchas bog’langan, qaysiki ishlab chiqarish jarayonida qisman yoki butunlay iste’mol qilinadi, ularning qiymati esa tayyor mahsulotga o’tadi. Iste’mol qilingan va mahsulotga o’tkazilgan ishlab chiqarish resusrlarining jami yig’indisi mahsullotning ishlab chiqarish xarajatlari deyiladi. Ishlab chiqarish xarajatlari ikki xil bo’ladi: ijtimoiy xarajatlar va korxona xarajatlari. Ijtimoiy xarajatlar bu jamiyatning u yoki bu mahsulot ishlab chiqarish uchun qilingan xarajatlarning jamidir. Ular mahsulot qiymatidan tashkil topadi va o’z ichiga quyidagilarni oladi:

• Bevosita va bilvosita mehnat haqi xarajatlari (ajratmalari bilan);
• Yagona yer solig’I;
• Iste’mol qilingan moddiy resurslar qiymati;
• Qo’shimcha mahsulot qiymat.

Mahsulotlar qiymatining asosiy qismi korxona xarajatlarini tashkil etadi. Uning tarkibiga mehnat haqi, ishlab chiqarishda qatnashgan asosiy vositalarning yillik eskirishi, mashina uskunalari, aylanma vositalarning qiymati, ayrim soliqlar, to’lovlar va boshqalar kiradi.

Tannarx korxonada mahsulot ishlab chiqarish va sotish uchun sarflangan joriy, yani yillik pulda ifodalangan xarajatlarning jami yig’indisidir.
Qishloq xo’jaligida mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari tarkibi quyidagilardan iborat:
Dehqonchilikda: Chorvachilikda:

• To’g’ri mehnat haqi - to’g’ri mehnat haqi

ajratmalari bilan; ajtarmalari bilan;

• O’g’it va ko’chatlar; - yem – xashak;
• Amortizatsiya; - amortizatsiya;
• Urug’lik;
• Ishlar va xizmatlar; - Ishlar va xizmatlar;
• Yoqilg’i moylash
• materiallari; -yoqilg’I moylash materiallari;
• Sug’urta to’lovlari; - sug’urta to’lovlari;
• Umum ishlab chiqarish; -umum ishlab chiqarish
• Boshqa xarajatlar. xarajatlari;

- boshqa xarajatlar.