4-tamoyilga binoan, ishlab chiqarishni ekologiyazatsiyalash, y a’ni

3. Yer osti suvlarining issiqlik energiyasidan foydalanish
Yer osti suvlarining temperaturasi 170-370°S gacha yetadi. Yemi 
burg‘ulash jarayonida bosimning keskin o ‘zgarishi natijasida yer osti 
suvlari bug‘ bilan aralashma shaklida yer yuzasiga otilib chiqadi. Ushbu 
suvli bug1 elektr energiyasi hosil qilish uchun qoilanilishi mumkin. 
Masalan, jahonning ko'pgina mamlakatlarida: Italiya, 
Ispaniya,
Islandiya, Yaponiya, Kamchatkada ana shunday elektrostansiyalari ishga 
tushirilgandir.
4. Dengiz energiyasidan foydalanish
Hozirgi kunda dengiz to'lqinlari oqimlari energiyasidan foydalanib 
ishlaydigan elektrogeneratorlar bilan ishlaydigan elektrostansiyalar ham 
ishga tushirilgandir.
5. Shamol energiyasidan foydalanish
Shamol 
energiyasidan 
foydalanib 
ishlovchi 
elektrostansiyalar 
shamolning o ‘rtacha tezligi 4,5 m/sekunddan katta bo‘lgan joylarda 
qo‘llanilishi mumkindir. Eng katta shamol elektrostansiyasi Fransiyada 
b o iib , uning quvvati 650 Kvt va shamol g ‘ildiragining diametri 30 m. 
ga tengdir.
Oziq-ovqat resurslari
Oziq-ovqat resurslari bilan ta’minlash myammosi hozirgi kunning 
eng dolzarb myammolaridan biri, chunki, sayyoramizda 500 mln. kishi 
oziq-ovqat mahsulotlariga o‘ta muhtoj bo‘lib, 10 mln. kishi esa, 
ochlikdan o ‘lish arafasidadir. Ochlik - bu turli mamlakatlardagi sotsial - 
iqtisodiy ekologik demografik portlash, regional ekologik inqiroz 
(tuproqning yemirilish, erroziyasi va unumdor yerlarining cho‘lga 
aylanishi) laming natijasidir.
Oziq-ovqat muammosining yechish uchun avvalo, Yer shari aholisi 
sonini boshqarish (tartibga solish) zarurdir. 1850-yilda Yer shari aholisi 
soni 1 mlrd. ga etish uchun 10 ming asr vaqt o‘tdi. Lekin, keyingi 
aholining sonini ortish tezligi quyidagicha bordi:
1930-yilda - 2 mlrd (1 mlrd. kishi 80 yilda)
1960-yilda - 3 mlrd (1 mlrd. kishi 30 yilda)
1975-yilda - 4 mlrd (1 mlrd. kishi 15 yilda)
BMTning maTumotlariga binoan, 2000-yilda Yer shari aholisining 
soni Yer sharida 6,3 mlrd. ga yetadi va shu vaqtgacha oziq-ovqat 
mahsulotlarini ishlab chiqarishni 2 barobar oshirish zamr.
38

---

Oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlash muammosini hal qilish 
yo‘nalishlari.
1. Mineral o ‘g ‘itlar bilan ta’minlash, foydalanilmayotgan yerlarda 
qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirish, seleksiya ishlarini olib 
borishni ta’minlash bo‘yicha butun jahon oziq-ovqat bankini Ьафо etish.
2. Rivojlangan mamlakatlar qishloq xo‘jaligini modemizatsiyalash. 
Bu jarayonni nafaqat texnik jihatdan qayta ta’mirlash, balki sotsial 
o ‘zgarish hisobiga ham olib boriladi.
3. Tabiiy biogeotsenozlami saqlab qolish. Ekologlaming taklifiga 
binoan, bir qancha tabiiy biogeotsenoz zonalarini saqlash hisobiga 
boshqa o‘zlashtirilgan va foydalanilayotgan yerlarda muvozanatni 
buzilishiga qarshi 
kurashish mumkin, 
ya’ni ular muvozanatni 
stabillovchi (saqlovchi) vazifasini o'taydilar.
4. Yopiq yerlarda (isitgich, teplitsa) qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini 
yetishtirishni kengaytirish. Buning hisobiga hosildorlikni maksimal 
oshirib, tabiat va ob-havo ta’sirini minimumga etkaziladi.
5. Suv muhitida mahsulot yetishtirishni y o ‘lga qo‘yish, ya’ni baliq 
tutishdan baliq yetishtirishga o'tish, chorva mollari uchun oziqa moddasi 
- xlorella suv o‘tini yetishtirish.
6. Qishloq xo‘jaligi strukturasini o‘simlikli oziq-ovqat etishtirish 
hisobiga qayta ko‘rish.
7. Gidroponikani rivojlantirish, ya’ni oziqa moddalaming eritmasida 
tuproqsiz muhitda o'simliklarni o ‘stirish. Bu usul katta-katta ekin 
maydonlarini qisqartirish imkonini beradi. Gidroponika yana ekin 
maydonlarini bir nechta qavatlarga ustma-ust joylashtirish imkonini 
yaratib, bu yerda uzum, efir-moyli o ‘simliklami yetishtirish mumkindir
Yuqorida aytib o'tilgan chora-tadbirlani amalga oshirish, o‘z 
navbatida tabiiy resurslardan oqilona foydalanish imkonini beradi.