5-amaliy mashgʻulot qonunlashturuvchi metrologiya sohasi boʻyicha xalqaro tashkilotlar va me’yoriy hujjatlar

 
Oʻlchov va tarozilar Xalqaro byurosi 
Oʻlchov va tarozilar Xalqaro byurosi (fr.: Bureau International des Poids et 
Mesures, BIPM)
1875 yilda, metrik konvensiyani imzolash bilan birga tashkil 
etilgan. Byuroning asosiy vazifasi ushbu Konvensiyaga aʻzo barcha mamlakatlarda 
yagona oʻlchashlar birliligini ta’minlashdan iborat. Byuro oʻz faoliyatini Oʻlchovlar 
va tarozilar Xalqaro qoʻmitasi (OʻTXQ) nazorati ostida amalga oshiradi. OʻTXBda 
asosiy birliklarning xalqaro etalonlari saqlanadi va xalqaro etalonlarni ishlab chiqish 
va saqlash hamda milliy etalonlarni xalqaro va bir-biri bilan taqqoslash bilan bogʻliq 
xalqaro metrologik ishlar amalga oshiriladi. Shuningdek BIPM metrologiya 
sohasida ham oʻlchashlar aniqligini oshirishga qaratilgan tadqiqotlarni ham olib 
boradi. 
OʻTXB tomonidan Metrik Konvensiyaga a’zo davlatlari hukumatlariga 
OʻTXQning yillik ma’muriy va iqtisodiy faoliyatiga oid hisobotni taqdim qiladilar. 
BIPMning asosiy printspial vazifasi butun jahon boʻyicha oʻlchov birliklarining bir 
xilligini ta’minlashdir. Idora bu vazifani bajarishni toʻg‘ridan toʻg‘ri yoki, oʻlchov 
va Tarozilar Xalqaro Konferensiyasining ishlab chiqqan dasturlariga binoan olib 
boradi. 
Hozirgi davrda OʻTXB jahonning 100 dan ortiq davlatlarida metrologik 
faoliyatlarni muvofiqlashtiradi. Ushbu byuro Fransiyada joylashgan boʻlib, unda 
metr va kilogrammning hamda boshqa ayrim xalqaro etalonlarning prototiplari 

---

saqlanadi va vaqti-vaqti bilan byuro tomonidan xalqaro etalonlarni milliy etalonlar 
bilan taqqoslash amaliyoti tashkil etiladi. 
OʻTXBning ilmiy ishlar yoʻnalishi oʻlchashlar metrik tizimini 
takomillashtirishdir. Shu maqsadsa byuro doimo kattaliklar birliklarining xalqaro 
etalonlarini takomillashtiradi, oʻlchashlarning yangi usullarini va aniqroq 
vositalarini yaratadi, asosiy oʻlchov vositalarining eskirgan konsersiyalarini 
oʻzgartiradi, xalqaro darajada milliy etalonlarni solishtirishni tashkil etadi, a’zo 
davlatlar ishlarini muvofiqlashtiradi.
OʻTXB faoliyatini moliyalashtirish Metrik konvensiyaga a’zo davlatlar 
tomonidan amalga oshiriladi. OʻTXB faoliyatini 18 nafar taniqli fizik va 
metrologlardan iborat Oʻlchovlar va ogʻirlik xalqaro qoʻmitasi tomonidan 
boshqariladi [25]. 
Quyidagi 7.2 - rasmda BIPMning tashkiliy tuzilmasi koʻrsatib berilgan.