5-маруза. Бозор иқтисодиётида Ўзбекистонда мулкий муносабатларнинг ривожланиши

Мулкчилик муносабатларининг иқтисодий мазмуни (эгалик қилиш, фойдаланиш ва тасарруф этиш) битта мулк шакли доирасида ҳам рўёбга чиқарилиш усулларига қараб фарқ қилиши мумкин

1 2 3 4 5

Bog'liq
6-Мавзу. Презентация

►• мулкчилик меҳнатга мажбур қилиш йўли билан рўёбга чиқарилса қулдор ёкп феодал хусусий мулки вужудга келади;
►• мулкчиликни рўёбга чиқариш мулкдорнинг ўз меҳнати ёрдамида амалга оширилса, майда товар ишлаб чиқариш учун характерли хусусий мулк пайдо бўлади;
►• мулк объекти ёлланма меҳнатга асосланиб ҳаракатга келтирилса, корпоратив (капиталистик) хусусий мулк пайдо бўлади.

Мулк объсктлари — бу мулкка айланган барча бойлик турларидир. Булар : ишлаб чиқариш воситалари;
инсон яратган моддий ва маънавий бойликлар;
табиий бойлпклар;
итсллектуал бойликлар;
инсоннинг меҳнат қилиш қобилияти бўлган ишчи кучи ва ҳ.к.
Мулк субъекти — бу мулкий муносабатларнинг иштироклари, яъни мулк объекти ва ишлаб чиқариш натижаларини ўзлаштиришда қатнашувчилардир. Улар:
► • давлат (турлп даражадаги ҳукумат ва бошқарув органлари);
► • корхоналар, хўжалик бирлашма (уюшма)лари, жамоат ва бошқа
ташкилотлар;
► • алоҳида кишилар ва оилалар;
► • чет элликлар (хорижий фуқаро, ташкилот ва давлатлар

"Бозор муносабатларини ривожлантиришга қаратилган Ўзбекистон иқгисодиётининг негизини хилма хил шакллардага мулк ташкил этади'"
Давлат мулки — бунда мулка эгалик қилиш ва уни тасарруф этиш давлат ихтиёрида бўлади. Давлат мулкидан фойдаланиш ҳуқуқи кўпинча хўжалик юритувчи субъектларга берилади.

►Республика мулки - булар ер, ер ости бойликлари, сув, ҳаво бушлиги, ўсимлик ва хайвонот дунёси ҳамда бошқа табиий рссурслар, республика ҳукумати ва бошқарув тузилмалари мол-мулки, давлатга қарашли маданий ва тарихий бойликлар, бюджет маблағлари, олтин захираси, валюта фонди ва бошқа давлат фондлари.
►Маъмурий - ҳудудий тузилмалар мулки — булар давлат ҳокимияти маҳаллий органлари мол-мулки, маҳаллий бюджет маблаглари, муниципиал уй-жой фонди ва коммунад хужалиги корхоналари ҳамда бошқа мулкий мажмуалар, халқ таълими, маданият, соғлиқни саклаш муассасалари кабилар мол - мулки.Давлат мулки қуйидаги йўллар билан ҳосил булади:
бошқа мулкларни миллийлаштириб, давлат қулига олиш;
давлат маблаглари ҳисобидан корхоналар ва бошқа объектлар қуриш;
давлат корхона ва ташкилотларида инвестицияларни амалга ошириш

Download 1.31 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5