5-ma’ruza kuchni o’ziga parallel ravishda ko’chirish. Fazodagi kuchlar sistemasini bir markazga keltirish. Reja

FAZODA IXTIYORIY RAVISHDA JOYLASHGAN KUCHLAR SISTEMASINING MUVOZANAT SHARTLARI

√
Kuchlar sistemasini bir markazga keltirish teoremasidan foydalanib, qattiq jismga ta’sir etuvchi kuchlar sistemasini bitta kuchga va bitta juftga keltirilishi mumkin.
Fazoda kuchlar sistemasi muvozanatda bo’lishi uchun bosh vektor va bosh momentning nolga teng bo’lishi zarur va yetarli, ya’ni
(10.1)
Bosh vektorning va bosh momentning nolga tengligidan ularning koordinata o’qlaridagi proeksiyalarining ham nolga tengligi kelib chiqadi. Shuning uchun (10.1) tenglamalarning koordinata o’qlariga proeksiylab, oltita skalyar tenglamalar sistemasini hosil qilish mumkin, ya’ni
; (10.2)
,
, (10.3)
.
(10.2) va (10.3) tenglamalardan foydalanib, fazoda kuchlar sistemasinining muvozanat shartlarini boshqacha talqin qilish ham mumkin: fazoda kuchlar sistemasi muvozanatda bo’lishi uchun sistema kuchlarining koordinata o’qlaridagi proeksiyalari yig’indisi va koordinata o’qlariga nisbatan momentlari yig’indisi alohida-alohida nolga teng bo’lishi zarur va etarli.
Nazorat savollari.

1. 
   Kuchlarni bir markazga keltirish deganda nimani tushinasiz?
   
2. 
   Kuchlar sistemasining teng ta`sir etuvchisi (t.t.e.) deb nimaga aytiladi?
   
3. 
   T.T.E. bilan bosh vektorning nima farqi bor?
   
4. 
   Kuchlar sistemasining invariantlari nima?
   
5. 
   Kuchlar sistemasini keltirishni xususiy hollarini aytib bering.
   
6. 
   T.T.E.-ning momenti haqidagi teoremani ta`riflang.
   
7. 
   Fazodagi kuchlar sistemasining muvozanat tenglamalarini yozing.
   
8. 
   Bosh vektor va bosh moment qanday hisoblanadi?
   
9. 
   Tekislikda kuchlar sistemasining birinchi xil muvozanat tenglamalarini tushintirish.
   
10. 
    Tekislikda kuchlar sistemasining ikkinchi xil muvozanat tenglamalarini yozib tushintiring.
    
11. 
    Tekislikda kuchlar sistemasining uchinchi xil muvozanat tenglamalarining mohiyatini tushintiring.
    

Xulosa
Fazoda ixtiyoriy yo`nalgan kuchlar sistemasini bir markazga keltirib qo`shish, bosh vektor va bosh momentni aniqlash va bu asosda mazkur kuchlar sistemasining muvozanat shartlarini keltirib chiqarish nazariy mexanikaning asosiy masalalaridan biri bo`lib, amaliyotda ko`p ishlatiladi.Ushbu mavzuni o`rganish jarayonida bir qator xulosalarga ega bo`lamiz.Masalan, tekislikda ixtiyoriy yo`nalgan kuchlar sistemasi muvozanatda bo`lmasa, ularni yoki bitta bosh vektorga yoki bir bosh momentga keltirish mumkin.Fazodagi kuchlar sistemasining muvozanat tenglamalari oltita bo`lib, tekislikda esa uchta bo`lar ekan.